«Πόσο αξίζει ένας άνθρωπος;»:
Η απάντηση βρίσκεται σε μια συγκλονιστική φωτογραφία
Το “White Angel Breadline” είναι η πρώτη φωτογραφική απόπειρα της Dorothea Lange που πραγματοποιήθηκε έξω από την άνεση του δικού της στούντιο στο Σαν Φρανσίσκο, μια άσκηση που βοήθησε στην καλλιέργεια του στυλ που θα την χαρακτήριζε στην μετέπειτα φωτογραφική της εργασία για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Η εικόνα που τράβηξε, των πεινασμένων και ανέργων ανδρών που παρατάχθηκαν περιμένοντας έξω από μια κουζίνα διανομής συσσιτίου, ήταν γνωστή στις αμερικανικές πόλεις κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης. Η συγκεκριμένη τράπεζα τροφίμων, γνωστή ως «White Angel Jungle», ήταν πολύ κοντά στο στούντιό της. Η σφιχτά κροπαρισμένη εικόνα της Lange έγινε ένα ορόσημο της περιόδου αυτής, αποτυπώνοντας τον επιπολασμό και την εξάπλωση της ανθρώπινης απομόνωσης και απόγνωσης.
Νομίζω ότι πρόκειται για μία από τις καλύτερες φωτογραφίες στον κόσμο. Η δύναμή της, η ομορφιά της, το μήνυμά της μπορεί να γίνουν κατανοητά, πιο αισθητά και πιο βαθιά μέσω αυτής της αρχής του Αισθητικού Ρεαλισμού, του ρεύματος που ιδρύθηκε το 1941 από τον Αμερικανό ποιητή και παιδαγωγό Έλι Σίγκελ:
"Όλη η ομορφιά είναι μια αντίθεση και το να κάνουμε ένα από τα αντίθετα είναι αυτό που επιδιώκουμε".
Ο τρόπος με τον οποίο τα αντίθετα γίνονται ένα στη φωτογραφία αυτή αντιπροσωπεύει την προοπτική να βλέπεις τους ανθρώπους όντας ο κόσμος σε απελπισία και απόγνωση! Η φωτογραφία, απαντά στην ερώτηση που έκανε ο Έλι Σίγκελ, με τη μεγαλύτερη ευγένεια και ακρίβεια:
«Πόσο αξίζει ένας άνθρωπος που είναι ζωντανός;»
Εν μέσω της Μεγάλης Ύφεσης, 14 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν άνεργοι. Κοντά στο στούντιο της Lange στο Σαν Φρανσίσκο ήταν μια γραμμή συσσιτίου από μια πλούσια γυναίκα γνωστή ως «Λευκός Άγγελος». Κοιτάζοντας αυτή τη φωτογραφία δεν μπορούμε παρά να συγκρίνουμε το 1932 με αυτό που συμβαίνει τώρα σε όλη την Αμερική. Η Dorothea Lange μας φέρνει πιο κοντά στο δράμα εκατομμυρίων ανθρώπων. Ως καλλιτέχνης απέδωσε καλλιτεχνικά τα συναισθήματα του θυμού της για το τι αναγκάστηκαν να υπομείνουν οι άνθρωποι.
Η ερώτηση του Έλι Σίγκελ για το Σύμπαν και το Αντικείμενο από το "Is Beauty the Making One of Opposites;" βρίσκεται στο επίκεντρο αυτού που κάνει το "White Angel Breadline" τόσο σημαντικό.
«Κάθε έργο τέχνης έχει μια συγκεκριμένη ακρίβεια για κάτι, μια συγκεκριμένη συγκεντρωμένη ακρίβεια, μια ποιότητα συγκεκριμένης ύπαρξης; - και, ωστόσο, κάθε έργο τέχνης παρουσιάζει με κάποιο τρόπο την έννοια ολόκληρου του σύμπαντος, κάτι που υποδηλώνει ευρεία ύπαρξη, κάτι που έχει απεριόριστη σημασία πέρα από το ιδιαίτερο;»
Η αντίθεση έχει την τιμητική της, πραγματικά, σε αυτή τη φωτογραφία. Η κατάσταση είναι οδυνηρή και σκληρή: αυτοί οι άντρες είναι χωρίς δουλειά και χωρίς φαγητό. Ωστόσο, αυτό που στερούνται από ένα άδικο οικονομικό σύστημα, ο καλλιτέχνης τους επιστρέφει: η ύπαρξή τους έχει «μια απεριόριστη σημασία», ένα νόημα διαχρονικό.
Πιστεύω ότι η Dorothea Lange είχε ταυτιστεί με το θέμα της, η τεχνική της είναι τόσο προσεκτική όσο και η συγκίνησή της μεγάλη. Η μοναχική φιγούρα στο προσκήνιο σφίγγει τα χέρια της, σχεδόν σαν να προσεύχεται, και δίπλα σε εκείνα τα χέρια είναι ένα άδειο κύπελλο. Η πλάτη του είναι στους άλλους άντρες, ωστόσο νιώθουμε έντονα την ιδιαίτερη ύπαρξη αυτού του ανθρώπου, καθώς γνωρίζουμε ότι αντιπροσωπεύει όλους εκείνους που βρίσκονται πίσω του, και τόσους άλλους που δεν φαίνονται. Η Dorothea Lange απομόνωσε προσεκτικά τον άνδρα σε σκούρο φόντο με ένα ζεστό φως στα χέρια του, το λιττό κύπελλο και το καπέλο του.
«Μερικές φορές έχεις μια εσωτερική αίσθηση ότι έχεις συμπεριλάβει το θέμα γενικά. Γνωρίζεις τότε ότι δεν αφαιρείς τίποτα από κανέναν: την ιδιωτικότητά του, την αξιοπρέπειά του, την ολότητά του».
Η Dorothea Lange έκανε μια προηγούμενη λήψη σε χαμηλή γωνία λίγα λεπτά πριν, όπου ο άνδρας φαίνεται χαμένος και σκοτεινός.
Επιθυμώντας να δει πραγματικά τι αισθάνεται ένα άλλο άτομο, αναζήτησε έναν πιο ακριβή τρόπο, και κατά μια έννοια, πιο ταπεινό τρόπο. Τοποθετώντας τον εαυτό της ψηλότερα και στρέφοντας την κάμερα προς τα κάτω – συμβαίνει κάτι υπέροχο που δείχνει αυτόν τον άνθρωπο πιο προσιτό και με αξιοπρέπεια. Γίνεται το κέντρο ενός μεγάλου τριγώνου. Όλα διαδραματίζονται γύρω από τα σφιγμένα χέρια του. Ενώ κοιτάζουμε προς τα κάτω, η κίνηση της ματιάς μας είναι πάνω και έξω. Πόσο διαφορετικός είναι ο σκοπός της Lange από τον σκοπό που συνήθως έχουν οι άνθρωποι να τοποθετούνται πιο ψηλά σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους. Η Lange κοίταξε προς τα κάτω για να κοιτάξει ψηλά.
Τα χέρια του άντρα δεν είναι διπλωμένα σε παραίτηση. Υπάρχει μια αίσθηση «συγκεντρωμένης ακρίβειας» στη χειρονομία του που δημιουργεί ενέργεια και ένταση και εκπέμπει ελπίδα στην ίδια τη σύνθεση. Τα χέρια, το κύπελλο και το καπέλο του βρίσκονται σε μια εξέλιξη που τον ενώνει με τους ανθρώπους πίσω του σε ένα διευρυνόμενο κύμα που μας μεταφέρει πάνω και έξω στην επάνω δεξιά γωνία. Η ακινησία στο πλήθος δίνει ενέργεια από τις γωνίες των ξύλινων δοκαριών, σπρώχνοντας προς τα έξω και από τις δύο πλευρές, ενώ υποστηρίζει επίσης τον άντρα. Τα δοκάρια που φράζουν τους άνδρες ακτινοβολούν προς τα έξω – σταθερές δέσμες φωτός στο σκοτάδι τις συνδέουν με το ευρύ σύμπαν. Μέσα στο μεγάλο τρίγωνο που σχηματίζεται από δοκάρια και άνδρες, υπάρχει αλληλεπίδραση των τριγώνων των τραγιασκών με τα στρογγυλά σχήματα των καπέλων. Και τα δύο αυτά στοιχεία αντιπροσωπεύουν επίσης τα αντίθετα: είναι κομψά και καθημερινά. Και οι δύο είναι ρυθμίσεις ευθειών και καμπύλων, και το αποτέλεσμα είναι πολύ ευχάριστο. Ωστόσο, επιστρέφουμε συνεχώς στην κεντρική φιγούρα. Το καπέλο του, φθαρμένο και τσαλακωμένο, είναι επίσης ένα από τα πιο λαμπερά και πιο ζωντανά σχήματα.
Η Dorothea Lange δείχνει ότι ο σεβασμός σε κάθε λεπτομέρεια προκαλεί μεγάλη απορία κι είναι αφορμή για βαθύτερη ανάγνωση. Οι σκιάσεις και οι πτυχώσεις των ενδυμάτων τους μας κάνουν να νιώθουμε ότι υπάρχουν πραγματικά σώματα μέσα τους, ενώ δεν ξέρουμε ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι. Αυτό είναι πολύ ευγενικό. Είναι μια ευγένεια που προέρχεται από έναν όμορφο θυμό – έναν θυμό με την ψυχρότητα που καθιστά απαραίτητες τις γραμμές ψωμιού.
Το ερώτημα «Τι αξίζει ένας άνθρωπος με το να είναι άνθρωπος;» είναι εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης τώρα. Εκατομμύρια άνθρωποι είναι άστεγοι τώρα, όπως το 1932. Η φωτογραφία της Dorothea Lange είναι μια τρομερή κριτική για το σύστημα κέρδους, το οποίο βασίζεται στον εγωισμό και την περιφρόνηση: την εκμετάλλευση των ανθρώπων για κέρδος χωρίς να τους ενδιαφέρουν τα συναισθήματά τους ή τι τους αξίζει. Κάθε καλή φωτογραφία είναι ενάντια στην αδικία, την ασχήμια του συστήματος κέρδους, γιατί σκοπός της είναι να βλέπει τα αντικείμενα και τους ανθρώπους δίκαια, όπως είναι, και σε σχέση με ολόκληρο τον κόσμο.
Στο βιβλίο του «Self and World», ο Eli Siegel περιγράφει τόσο πολύ αυτό που πρέπει να ακολουθήσει κάθε έθνος και είναι αυτό που προσφέρει ομορφιά στη φωτογραφία της Dorothea Lange. Γράφει:
«Ο σκοπός της οικονομίας ή της πολιτικής είναι να διατηρήσει τη συλλογικότητα ενώ δίνει έμφαση στο άτομο, να υποστηρίξει ένδοξα το καθολικό ενώ παράλληλα να αναδείξει σωστά ένα συγκεκριμένο άτομο».
Πηγές:
https://artmuseum.princeton.edu/collections/objects/135245
http://grabahunkoflightning.com/