Ο Henri Cartier-Bresson, ο πατριάρχης της φωτογραφίας δρόμου, επισκέφτηκε την Ελλάδα αρκετές φορές αλλά έχουμε δει φωτογραφίες του κυρίως από δύο ταξίδια του. Αυτό του 1953 και αυτό του 1961. Επειδή τον συνέδεε αδερφική φιλία με την γάλλο εκδότη και συλλέκτη έργων τέχνης Στρατή Ελευθεριάδη-Τεριάντ, δεν είναι τυχαίο ότι συνάντησε στην Ελλάδα ανάμεσα σε άλλους τον Τσαρούχη, τον Ελύτη και τον Χατζηκυριάκο Γκίκα. Οι πιο γνωστές του φωτογραφίες είναι φυσικά αυτή που τράβηξε στην Αθήνα το στην οδό ασωμάτων με τις 2 γιαγιάδες και το νεοκλασικό με τις καρυάτιδες, αλλά και το κοριτσάκι που τρέχει στα σκαλοπάτια στο Κάστρο στη Σίφνο.

Η συγκεκριμένη φωτογραφία του Bresson έχει τραβηχτεί στον παραδοσιακό οικισμό του Αρτεμώνα στη Σίφνο. Σε εκείνο το γραφικό στενάκι, εδώ και πολλά χρόνια, στήνονται υπομονετικά πολλοί φανατικοί της φωτογραφίας, ερασιτέχνες και επαγγελματίες, προκειμένου να επαναλάβουν το μικρό θαύμα που κατόρθωσε το 1961 η κοφτερή ματιά και η υπομονετική φύση του γάλλου μετρ.

Οι ετοιμόρροπες πόρτες και οι σκοτεινές σκιές έρχονται σε αντίθεση με τα φωτεινά ασβεστωμένα κτίρια, δημιουργώντας αυτή τη ζωντανή γεωμετρική σύνθεση. Στο κέντρο του ένα παιδί τρέχει κατά μήκος του διαδρόμου. Η σκηνή αυτή χαρακτηρίζει τη σύλληψη της “αποφασιστικής στιγμής” από τον Cartier-Bresson. Όπως εξήγησε στο ομότιτλο βιβλίο του το 1952, “Η φωτογραφία είναι η ταυτόχρονη αναγνώριση, σε κλάσματα δευτερολέπτου, της σημασίας ενός γεγονότος καθώς και της ακριβούς οργάνωσης μορφών που δίνουν στο γεγονός αυτό τη σωστή έκφραση”. Μεγάλο μέρος του έργου του καλλιτέχνη επικεντρώθηκε σε μαγικές ή μυστηριώδεις πτυχές της καθημερινής ζωής.

Ο φωτογράφος της “αποφασιστικής στιγμής”, που ανήγαγε τη φωτογραφία δρόμου και τον αυθορμητισμό των στιγμών σε ανώτερη μορφή τέχνης, είχε καταφέρει να “πιάσει” ένα μικρό κορίτσι που έτρεχε ανεβαίνοντας τα σκαλιά. Δευτερόλεπτα μετά, θα είχε χαθεί στη στροφή, μαζί με αυτό το μικρό φωτογραφικό αριστούργημα. Ευτυχώς όμως, όλα λειτούργησαν όπως έπρεπε.

Η φωτογραφία μπορεί να είναι ασπρόμαυρη, όμως ο δυνατός ελληνικός ήλιος των Κυκλάδων κάνει το θαύμα του ρίχνοντας μία γενναιόδωρη – και σκληρή – σκιά στο φευγαλέο διάβα του κοριτσιού. “Οι φωτογράφοι καταπιάνονται με πρόσωπα και πράγματα που διαρκώς εξαφανίζονται, και όταν εξαφανιστούν, δεν υπάρχει κανένας νόμος της φύσης που μπορεί να τα φέρει πίσω”, είχε πει κάποτε ο Bresson, εξηγώντας τη σημασία του να πατήσεις το σωστό “κλικ” στη σωστή στιγμή.


Sifnos Bresson iFocus

Πολλά όμως έχουν αλλάξει στο συγκεκριμένο κυκλαδίτικο σκηνικό από το 1961, όπως μαρτυρούν οι φωτογραφίες τού σήμερα. Το κοριτσάκι, αν υπάρχει ακόμη ανάμεσά μας, θα είναι γύρω στα 70. Κι εκείνα τα πλατύσκαλα πάνω στα οποία έτρεχε, έχουν εξαφανιστεί, έχοντας δώσει τη θέση τους σε μία πλακόστρωτη ανηφόρα. Η πόρτα στα δεξιά έχει μία πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία: το συγκεκριμένο κτίριο πέρασε από διάφορες ανακαινίσεις πριν από μερικά χρόνια και η οικογένεια στην οποία ανήκει, αποφασίζοντας ότι μία πόρτα στο συγκεκριμένο σημείο δεν ήταν πλέον αναγκαία, ζήτησε να τη χτίσουν. Όμως, χάρη στην τεράστια αναγνωρισιμότητα που προσέφερε η φωτογραφία του Bresson σε αυτή τη νησιώτικη γωνιά, οι τοπικοί παράγοντες εναντιώθηκαν και είπαν όχι, δεν πρέπει ο τοίχος να μείνει άδειος και έτσι η πόρτα επανήλθε. Δεν είναι όμως η ίδια πόρτα, αλλά μία που της μοιάζει, καθώς εκείνη του 1961 ήταν ελαφρώς στραβή. Αυτή βέβαια ήταν και η γοητεία της στο διάσημο κάδρο του Bresson. Και κάπως έτσι, η πόρτα επανήλθε στον τοίχο, αλλά πλέον δεν οδηγεί πουθενά, πέρα από τη νοσταλγία για την Ελλάδα της δεκαετίας του ‘60. Λες και είναι σκηνικό κάποιας ακριβής κινηματογραφικής παραγωγής που διαδραματίζεται σε ελληνικό νησί. Κι όμως, αν βρεθείς στο συγκεκριμένο σημείο και κοντοσταθείς, θα αισθανθείς την αύρα μιας εποχής περασμένης που σημάδια της υπάρχουν ακόμα γύρω: παιδιά που τρέχουν, ηλικιωμένοι που περπατούν με αργά βήματα, μια «καλημέρα» που θα ακούσεις στα σοκάκια και όχι στα άψυχα social media.


“Στη φωτογραφία, ακόμη και το πιο ασήμαντο πράγμα μπορεί να αποτελέσει ένα σπουδαίο θέμα”, θα ακούσεις να σου ψιθυρίζει το πνεύμα του Bresson, βλέποντας τη συγκεκριμένη φωτογραφία καθώς σε βοηθά να αποφασίσεις ποια θα είναι η δική σου αποφασιστική στιγμή για να κάνεις “κλικ” στο δικό σου καλοκαίρι.

Πηγές:

Masters of Photography: Humberto Rivas

Κείμενο Χρήστος Κοψαχείλης

Πρόσφατα Άρθρα

News (28 Μαρ 2024)

Το Ελληνικό Κέντρο Φωτογραφίας απευθύνει ανοιχτό κάλεσμα σε νέους φωτογράφους και καλλιτέχνες που χρησιμοποιούν το φωτογραφικό μέσο να υποβάλουν αίτηση για συμμετοχή στο πρόγραμμα Νέοι Έλληνες...

News (27 Μαρ 2024)

Ο Φωτογραφικός Όμιλος Καβάλας και η @L.LOVES ART BOOKS παρουσιάζουν το Σάββατο 30 Μαρτίου και ώρα 19:30 στο Χαλήλ Μπέη Τζαμί στην Καβάλα την φωτογραφική εργασία του Αλέξανδρου Ζαφειρίδη με τίτλο So...

News (20 Μαρ 2024)

Ο IANOS, για έβδομη συνεχή χρονιά, διοργανώνει Διαγωνισμό Διηγήματος και Φωτογραφίας με θέμα, αυτή τη φορά, το «Παρά θίν’ αλός». Η ομηρική έκφραση παρά θίν’ αλός(Ιλιάδα, Α’, 326), σημαίνει στην...

News (20 Μαρ 2024)

Η Nikon, σε συνεργασία με τα The Comedy Wildlife Awards, είναι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσει ότι ο παγκοσμίου φήμης διαγωνισμός είναι πλέον ανοικτός για τις συμμετοχές του 2024. Τα The...

News (20 Μαρ 2024)

Την Πέμπτη 21 Μαρτίου 2024, στις 19:00 θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση του έργου τριών φωτογράφων του Φωτογραφικού Κύκλου στα πλαίσια των καθιερωμένων "Συναντήσεων της Πέμπτης" του σωματείου.Η...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (20 Μαρ 2024)

Ομαδική έκθεση φωτογραφίας με θέμα "Ο Τόπος Μου" η οποία συνδιοργανώνεται από τρεις φωτογραφικές ομάδες: την "F22" της Πτολεμαΐδας (σε επιμέλεια του Σάκη Δαζάνη), την "Αντίθεση" της Βέροιας και την...

News (19 Μαρ 2024)

Στο πλαίσιο των εβδομαδιαίων συναντήσεων, η Φωτογραφική Ομάδα fplus, σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού Δήμου Λαρισαίων, φιλοξενεί την Τρίτη 19 Μαρτίου 2024, και ώρα 19:30, στο Μύλο του...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Μαρ 2024)

Η Γκαλερί INTERZONE στην πόλη της Ρώμης φιλοξενεί την από κοινού έκθεση των Δάφνη Κοτσιάνη και Ηλία Γεωργιάδη με τίτλο "Density". Οι δύο Έλληνες εικαστικοί φωτογράφοι ως δίδυμο παρουσιάζουν τα έργα...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Μαρ 2024)

Η Fujifilm Hellas με υπερηφάνεια παρουσιάζει μέρος του φωτογραφικού έργου της ελληνικής κοινότητας των Official Fujifilm X-Photographers, που εγκαινιάζεται στο foyer του 2ου ορόφου και...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (04 Μαρ 2024)

Το Photometria Photography Center έχει τη χαρά να σας παρουσιάσει τη 2η του έκθεση με δημόσιο κάλεσμα σε δημιουργούς! Η εκθεση "Εκείνη" αποτελεί μία αναδρομή στην αρχέγονη και σύγχρονη...

Cinema (27 Φεβ 2024)

 Η Ελληνοαμερικανική Ένωση συνεχίζει τη νέα κινηματογραφική της δράση “HAU Movie Club” και με αφορμή τον Μήνα Αφροαμερικανικής Παράδοσης προβάλλει την οσκαρική κλασική αμερικανική...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (26 Φεβ 2024)

Ετοιμαστείτε για ένα φωτεινό ταξίδι στον κόσμο της φωτογραφίας! Η Photoglobe, η σχολή φωτογραφίας που αναδεικνύει τα ταλέντα της Θεσσαλονίκης, σας προσκαλεί σε μια έκθεση φωτογραφίας με τίτλο...