Η φωτογραφία αγνοεί τι υπάρχει πίσω από την εικόνα της. Τι είναι όμως αυτό το 'πίσω'; Και γιατί, αφού θέλουμε τόσο διακαώς να δούμε, μένουμε μόνιμα προστατευμένοι 'μπροστά';
Υπάρχει μία ανεξέλεγκτη κατάσταση μέσα στον ανθρώπινο ψυχισμό. Ο βαθύτερος πυρήνας του ανθρώπινου ψυχισμού είναι η τρέλα. Αυτός ο πυρήνας βασίζεται στην πρωτογενή απόλαυση που προκύπτει από τη σχέση με τη μητέρα και το σώμα της. Είναι ένας κόσμος πλήρης αλλά εξωπραγματικός. Η τερατώδης πλευρά του ανθρώπου βρίσκεται σε αυτόν τον πυρήνα και επιτίθεται σε ό,τι απειλεί την πρωτογενή απόλαυση. Αυτή η απόλαυση περιστέλλεται με τον πολιτισμό και την εκπαίδευση ώστε να υπάρχει κοινωνική συνοχή. Ο πολιτισμός επιτρέπει την επιθυμία αντί της πρωταρχικής απόλαυσης, όμως με την επιθυμία πάντα κάτι μένει εκτός.
Η φωτογραφία δεν ξέρει να μας πει τι είναι αυτό που μας δίνει να δούμε"
Roland Barthes
Το κανονικό, το “φυσιολογικό” δεν είναι η φύση του ανθρώπου, αλλά η άμυνα εναντίον της αληθινής του φύσης, της τρέλας. Οι άνθρωποι διαρκώς παλεύουμε με την ουσία του εαυτού μας, όσο κι αν την αποφεύγουμε. Αυτό ψάχνουμε στη φωτογραφία, να συλλάβουμε την αλήθεια, την ουσία.
Η φωτογραφία αποσκοπεί όχι στη σύλληψη της πραγματικότητας αλλά στη σύλληψη εκείνου που δεν βλέπουμε, αυτού που βρίσκεται πέρα από την πραγματικότητα. Η φωτογραφική μηχανή είναι ένα όργανο σύλληψης του αόρατου και του άρρητου. Η φωτογραφία αποσυμπιέζει την ένταση του ψυχισμού μας, ενώ είναι φτιαγμένη και η ίδια από το υλικό του πρωτογενούς πυρήνα μας, την τρέλα.
Η φωτογραφία φτιάχνει ένα συμβολικό παράθυρο για να κοιτάξουμε και την ίδια στιγμή το κλείνει. Η φωτογραφία γίνεται ένας τρόπος να δούμε κάτι παραπάνω, ενώ την ίδια στιγμή η εικόνα πέφτει μπροστά στα μάτια μας ως κουρτίνα ώστε να μη δούμε περισσότερα. Δεν βλέπουμε ό,τι θέλουμε αλλά ό,τι επιτρέπει ο ψυχισμός μας, διαφορετικά μπορεί να υπάρξει μεγάλο τίμημα. Ας θυμηθούμε στη Βίβλο, τη γυναίκα του Λωτ που όταν γυρνά και βλέπει το ζόφο που διαδραματίζεται πίσω της γίνεται στήλη άλατος, ή τον Οιδίποδα που μόλις αντικρίζει την πραγματικότητα της ζωής του δε θέλει να δει τίποτε άλλο και τυφλώνεται μόνος του.
Η φωτογραφία είναι εικόνα τρελή.
Roland Barthes
Κανονική φωτογραφία δεν υπήρξε ποτέ
Susan Sontag
Ο άνθρωπος δεν αναζήτησε ποτέ την κανονική φωτογραφία. Ο άνθρωπος αναζητά πάντα το έξω από το κανονικό που θα του δείξει αυτό που το κανονικό αδυνατεί. Ο άνθρωπος βγαίνοντας έξω από το κανονικό προχωρά στην επιστήμη, στην τέχνη, στη ζωή του. Έξω από το κανονικό ο άνθρωπος ονειρεύεται και ελπίζει.
Οι σκέψεις σταχυολογήθηκαν από την εξής πηγή:
Καγγελάρης, Φ. (2017). Homo Photographicus: Ψυχαναλυτικές και Φιλοσοφικές Διαστάσεις της Εικόνας. Θεσσαλονίκη: Ροπή.