«Μην κρατάτε κάτι που φεύγει, μην διώχνετε κάτι που έρχεται»

Ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης (Λ. Συγγρού Β.) γράφει: 

«[…] να αφήνεις κάποτε τους φίλους, την αγάπη και τη μουσική, για να ξεκινήσεις χωρίς να ξέρεις που θα σε βγάλει η άκρη».

Η ιδέα αυτή περιλαμβάνεται στην έννοια του ελεύθερου συνειρμού˙  «τη διαδικασία κατά την οποία το άτομο σκέφτεται ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς σχετικά με ένα θέμα, μια εικόνα, μια λέξη, μια σκέψη»

Ο ελεύθερος συνειρμός αποτελεί τη βασικότερη τεχνική της ψυχαναλυτικής μεθόδου η οποία στα αγγλικά αποδίδεται με τον όρο brain storming. Ως θεραπευτική τεχνική χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Sigmund Freud, θεμελιωτή της ψυχανάλυσης. Σκοπός της τεχνικής είναι η αυθόρμητη ανάδυση ασυνείδητου υλικού, το οποίο βρίσκεται  πίσω από τα συμπτώματα. Σε έναν δεύτερο χρόνο, μετά την ανάδυση,  ακολουθεί η συνειδητοποίηση των απωθημένων εσωτερικών συγκρούσεων. 

Ως τεχνική ο ελεύθερος συνειρμός επιτρέπει στο θεραπευόμενο να εκφράζει ελεύθερα τις σκέψεις του, χωρίς να προσπαθεί να προβλέψει ή καθοδηγήσει το αποτέλεσμα, δηλαδή σε ποιες  άλλες σκέψεις, συναισθήματα, εικόνες θα τον οδηγήσουν. Επίσης στον ελεύθερο συνειρμό δεν απασχολεί τον θεραπευόμενο (ούτε και τον θεραπευτή)  αν αυτό που λέγεται  είναι σωστό ή λάθος, ωραίο η άσχημο. Ζητούμενο είναι ο θεραπευόμενος να καταλαβαίνει καλύτερα πως πραγματικά νιώθει, ποιες είναι οι ανάγκες του και έτσι να πλησιάσει πραγματικό του  εαυτό.    

Ο ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Μπούκουρας εύστοχα συνοψίζει γράφοντας: «Η ψυχανάλυση ζητά από τον αναλυόμενο να θέσει σε κίνηση αντιθετικές λειτουργίες του εγώ,  να ταλαντεύεται από τη μια στην άλλη και να τις συνδέει, δηλ.: να οπισθοδρομεί και να προωθείται, να είναι παθητικός και ενεργητικός, να εγκαταλείπει κάθε έλεγχο και να τον συγκρατεί, να εγκαταλείπει τη δοκιμασία της πραγματικότητας και να τη διαφυλάττει. Για να μπορεί να κάνει σκέψεις ο αναλυόμενος πρέπει να μπορεί μερικώς και χρονικώς να εγκαταλείπει την επαφή  του με την πραγματικότητα». 

Παρόμοια «εσωτερική διαδρομή» ακολουθεί και ο φωτογράφος ο οποίος χρησιμοποιεί τη φωτογραφική του μηχανή θεραπευτικά (Θεραπευτική Φωτογραφία). Με αφορμή μια εικόνα, μια λέξη, μια σκέψη ή  μια ανάμνηση, ανασύρει  «καταχωνιασμένα» συναισθήματα, σκέψεις, αγωνίες, όνειρα (κυριολεκτικά και μεταφορικά). Ίσως σε ένα δεύτερο χρόνο  καταφέρει να συνειδητοποιήσει τις συνδέσεις τους και να  αγγίξει ένα επίπεδο αυτογνωσίας. 

Προσπαθεί να είναι παρών και απών,  να αλλάζει το σημείο θέασης του εαυτού του, να είναι σε θέση να υποστηρίζει αλλά και να εγκαταλείπει προηγούμενα συναισθήματα, σκέψεις, βιώματα με τρόπο αυθόρμητο,  χωρίς να εκλογικεύει, να ερμηνεύει,  να χάνει την επαφή με το συναίσθημα της "αποφασιστικής στιγμής". Πειραματίζεται˙ «βάζει» και ταυτόχρονα "βγάζει" από το κάδρο του κομμάτια του εαυτού του, ώστε η δημιουργία του να τον περιλαμβάνει αλλά να μην τον καθορίζει˙ να μην του στερεί την ευλυγισία της ταυτότητάς του. Η απελευθερωμένη εσωτερική του φωνή τον βοηθά  να διαλέγει το θέμα, τη φόρμα αλλά και το περιεχόμενο. Άλλωστε η ελευθερία  αποτελεί την υπέρτατη ανησυχία για πολλούς διανοητές της ύπαρξης. Για τον Yrvin Yalom η ιδέα έχει ως εξής: «αφού όλοι ζούμε  σε ένα σύμπαν χωρίς εγγενή σχεδιασμό, οφείλουμε να επινοήσουμε, οι ίδιοι τη ζωή μας, τις επιλογές μας και τις πράξεις μας».

Μια Ιαπωνική παροιμία προτρέπει:

«Μην κρατάτε κάτι που φεύγει, μην διώχνετε κάτι που έρχεται»

ryan mcginley leaves fall iFocus.gr

Το φροϋδικό μοντέλο ψυχικής λειτουργίας υποστηρίζει ότι δυνάμεις σε σύγκρουση μέσα στο άτομο γεννούν τη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά του. Αυτές οι συγκρουόμενες δυνάμεις υπάρχουν σε διάφορα επίπεδα συνειδητότητας, μερικές μάλιστα είναι εντελώς ασυνείδητες.

Παρομοίως η τεχνική, το θέμα, η απόσταση από το θέμα, το κάδρο, η γωνία λήψης επιλέγονται συχνά ασυνείδητα ή λιγότερο συνειδητά σε σχέση με την πραγματική ανάγκη, το κίνητρο, το στόχο. Ενέργειες που προσφέρουν ανακούφιση στον φωτογράφο και τον οδηγούν σε άλλα θέματα, άλλες επιλογές, άλλες συναισθηματικές διακυμάνσεις. Σε ένα δεύτερο χρόνο η ελεύθερη διαδικασία ωριμάζει τον φωτογράφο και τον φέρνει σε διάλογο με «ξεχασμένα κομμάτια» του  εαυτού του. Άλλωστε ό,τι ονομάζουμε «εσωτερική-ψυχική πραγματικότητα» και «εξωτερική πραγματικότητα» δεν έχουν απόλυτα σαφή και διακριτά όρια. Οι συνθήκες ύπαρξης κάθε υποκειμένου αλληλοδιηθούνται και ανασχηματίζονται καθώς μεταλλάσσονται. 

Ο φωτογράφος και δάσκαλος φωτογραφίας Πλάτωνας Ριβέλλης αναφέρει:

«Αν δεχθούμε πως η δημιουργία είναι μια πνευματική απάντηση στους φόβους και τις απορίες μιας ανθρώπινης ύπαρξης και ένα εργαλείο για αναζήτηση της αλήθειας που κρύβεται μέσα μας, τότε είναι παράλογο να αποτελεί αιτία απόγνωσης και πηγή πικρίας. Τούτο βέβαια δεν σημαίνει πως τα συναισθήματα μας αυτά μας εγκαταλείπουν, γιατί τότε ίσως αποδυναμώνονται και το κίνητρο της δημιουργίας. Απεναντίας, η ύπαρξη τους επιτείνει την ανάγκη της δημιουργίας ανακουφίζεται από αυτή αλλά δεν οφείλεται σε αυτήν». 

Και ο Pablo Picasso συμπληρώνει: 

«Υπάρχει μια στιγμή στη ζωή, όταν έχεις πολύ δουλέψει, που οι φόρμες έρχονται μόνες τους. Όλα έρχονται μόνα τους. Και ο θάνατος!!»

Φωτογραφίες Ryan McGinley

Πρόσφατα Άρθρα

Εκθέσεις Φωτογραφίας (31 Ιαν 2025)

Ο Εικαστικός Κύκλος ΔΛ σε συνεργασία με την ΔΛ Gallery παρουσιάζει την Παρασκευή 7 Φεβρουαρίου 2025 την ατομική έκθεση της Ρέας Παπαδοπούλου με τίτλο «Διαταραγμένα Εδάφη». «Αν βγάζετε...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (30 Ιαν 2025)

Η Γκαλερί Σύγχρονης Τέχνης Lumiere είναι στην ευχάριστη θέση να παρουσιάσει το φωτογραφικό έργο του Στέλιου Παφίτη AFIAP, ενός καταξιωμένου φωτογράφου με πάνω από 40 χρόνια εμπειρίας στον τομέα των...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (29 Ιαν 2025)

Ο Δημήτρης Λάμπρης μετά το "structures" επιστρέφει με ένα νέο project στο χώρο τέχνης Ο.art.athens . Αυτή τη φορά θα παρουσιάσει το "departures".  Έντονα ασπρόμαυρα κοντράστ, έγχρωμες...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (29 Ιαν 2025)

Η Bleach Kollektiv παρουσιάζει την οµαδική έκθεση ασπρόµαυρης αναλογικής φωτογραφίας Workers of Negative (Vol.2) στον χώρο για τη φωτογραφία ΥπΟψΗ. Τα έργα της έκθεσης είναι από τις διακριθείσες...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (28 Ιαν 2025)

Η γνωστή σχολή φωτογραφίας της Θεσσαλονίκης, Photoglobe παρουσιάζει την ομαδική έκθεση φωτογραφίας με τίτλο «Αναμνήσεις», μια οπτική εξερεύνηση του παρελθόντος μέσα από το φακό των μαθητών της. Η...

News (21 Ιαν 2025)

Η Φωτογραφική Ομάδα CRoP (Creative Rodos Photographers) σας προσκαλεί σε ένα ξεχωριστό σεμινάριο φωτογραφίας το Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2025, που θα πραγματοποιηθεί στο Επιμελητήριο Δωδεκανήσου (ώρες...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (14 Ιαν 2025)

Στις 11 Ιανουαρίου 2025, η Ζωσιμαία Ακαδημία φιλοξενεί την έκθεση φωτογραφίας του καταξιωμένου φωτογράφου Σταύρου Πρωτόπαπα με τίτλο “Flana”. Η έκθεση επικεντρώνεται στη φωτογραφία δρόμου,...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (14 Ιαν 2025)

Η Δημόσια Κεντρική ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ και η Ομάδα Φωτογραφίας της Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς, σας προσκαλούν στην Έκθεση Φωτογραφίας «75 ΑσπρόΜαυρες εκδοχές» που διοργανώνουν από 20 έως 26 Ιανουαρίου...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (14 Ιαν 2025)

Οι λευκές πυραμίδες των αλυκών σχηματίζονται από το νερό και τον αέρα. Στοιχεία της φύσης που συνεργάζονται αρμονικά για να μάς προσφέρουν το πολύτιμο αγαθό, το αλάτι. Όλα μία μαγεία. Η φύση, τα...

Παρουσιάσεις και Συνεντεύξεις (17 Δεκ 2024)

Cyanotyping thus gave birth to a triple Metamorphosis: photographic, pictorial, graphological. The cyanotype is the ultra-elegant meeting point of photography and painting, at the chronological,...

News (12 Δεκ 2024)

Την Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2024, στις 19:00 θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση του έργου δύο φωτογράφων του Φωτογραφικού Κύκλου στα πλαίσια των καθιερωμένων "Συναντήσεων της Πέμπτης" του σωματείου. Η...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (12 Δεκ 2024)

  Η Λέσχη δημιουργικής φωτογραφίας Ιωαννίνων «ΦΩΤΟΡΑΣΗ», θα πραγματοποιήσει στη Ζωσιμαία Ακαδημία την ετήσια έκθεση Φωτογραφίας, με τίτλο «Αντιθέσεις». Η διάρκειά της θα είναι από τις 11 έως...