Σύμφωνα με το ερμηνευτικό λεξικό η αλληλεπίδραση ορίζεται ως «η αμοιβαία επίδραση μεταξύ δυο προσώπων ή συστημάτων». 

Ο ορισμός αυτός αποκλείει άραγε την αλληλεπίδραση του ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό; 

Για την συγγραφέα και ψυχοθεραπεύτρια Virginia Satir «O άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται σε διαρκή επαφή με τον εσωτερικό του εαυτό». Ωστόσο πολλοί ενήλικες μαθαίνουν από την παιδική τους ηλικία, να απορρίπτουν τις πληροφορίες που δέχονται από τις αισθήσεις τους  με αποτέλεσμα να  προσπερνούν την  σημασία όσων ακούνε, βλέπουνε, μυρίζουν ή νιώθουν κάθε στιγμή. 

Οι πέντε ελευθερίες, όπως η ίδια η Satir τις διατύπωσε, βοηθούν τον άνθρωπο να συνδεθεί με τον εαυτό του  στο «εδώ και τώρα» και να δει καθαρά τις δημιουργικές του  επιλογές. Πιο συγκεκριμένα, η 1η Ελευθερία  προτρέπει τον άνθρωπο να βλέπει και να ακούει αυτό που υπάρχει και όχι αυτό που θα «έπρεπε να υπάρχει»,«αυτό που υπήρχε ή θα υπάρξει»˙και η 2η Ελευθερία ενισχύει την ιδέα να αισθάνεται κανείς αυτό που αισθάνεταικαι όχι αυτό που «θα έπρεπε να αισθάνεται». Συνεπώς, ο άνθρωπος μπορεί να εκπαιδευτεί ώστε να αντιλαμβάνεται, να κατανοεί και να εξωτερικεύει τα συναισθήματα του. Ταυτόχρονα, μπορεί να  απελευθερωθεί  από «περιοριστικές πεποιθήσεις» που τον αναγκάζουν να συγκρατεί τον πραγματικό του εαυτό  και ως εκ τούτου να συμπεριφέρεται με τρόπο μη αυθεντικό.

Τι συμβαίνει όμως όταν ο άνθρωπος χρησιμοποιεί την τέχνη ως μέσο επικοινωνίας με τον εσωτερικό του εαυτό; 

Ο Sigmund Freud είναι κατηγορηματικός: «Το υποσυνείδητο σκέπτεται με σύμβολα˙ η ανάλυση τους μπορεί να μας προσφέρει πρόσβαση σε βαθύτερες επιθυμίες». Ο Irvin Yalom σκεπτόμενος παρόμοια αναφέρει ότι «η οπτική περιγραφή ανοίγει δρόμο για κεντρικά ζητήματα». Με άλλα λόγια η φωτογραφία μπορεί να λειτουργήσει ως συμβολική αναπαράσταση ώστε να κατανοήσει κανείς ένα συμβάν χωρίς απαραίτητα να το ζει άμεσα. Ένα ερέθισμα δηλαδή είναι ικανό να  προκαλέσει πολλές αντιδράσεις. Αντιδράσεις πηγαίες, αυθεντικές, προσωπικά βιωμένες  που αντικατοπτρίζουν τις  αξίες, τις ανάγκες, τις επιθυμίες, τα συναισθήματα εκείνου που αποφασίζει να φωτογραφίσει.

Ο φωτογράφος δεν θα πρέπει να ξεχνά ότι η φωτογραφική μηχανή είναι το μέσο, μέσω του οποίου συναντά τον εαυτό και ό,τι αυτός περικλείει (όνειρα, προσδοκίες, φόβους, αγωνίες…).  

Φτάνει να αγγίζει και να χάνει την καλύτερη εκδοχή του εαυτού του αλλά  όχι μια άλλη εκδοχή που να μοιάζει σε κάποιον άλλον.  

Συχνά είναι σκόπιμο ο φωτογράφος να αντιλαμβάνεται πότε χρειάζεται να πηγαίνει ένα βήμα πίσω, να παίρνει απόσταση, να εστιάζει στον εαυτό του, να ζουμάρει στο συναίσθημα του, να βγαίνει από το ρόλο του … Χρειάζεται να συναντά και να ξανα συναντά αληθινά τον εαυτό του ώστε να ευχαριστιέται το παιχνίδι με τις εικόνες και πιο πολύ να απολαμβάνει τον εσωτερικό  διάλογο που προηγείται του κλικ. Ο Yalom γράφει χαρακτηριστικά:

Όλοι αισθάνονται πως υπάρχει νόημα στη ζωή αλλά δεν μπορεί κανείς να το επιδιώξει σκόπιμα: το νόημα της ζωής είναι πάντα ένα παράγωγο φαινόμενο που παίρνει σάρκα και οστά  όταν υπερβαίνουμε τον εαυτό μας, όταν χάνουμε την αίσθηση της ύπαρξης μας και αφήνουμε να μας απορροφήσει κάποιος (κάτι) έξω από εμάς.

Πριν από κάθε λήψη συνήθως υπάρχει μια αγωνία, μια προσμονή, ένας ενθουσιασμός τα οποία πυροδοτούνται ή θα ήταν χρήσιμο να πυροδοτούνται από τη συγκίνηση του αναδυόμενου συναισθήματος και όχι μια αγωνία στεγνή, μη δημιουργική που να συνδέεται με την προσδοκία του αποτελέσματος  (να είναι δηλαδή καλό το κάδρο, να έχει σωστό φωτισμό,  να είναι το θέμα ιδιαίτερο, να θυμίζει ή να μην θυμίζει φωτογραφίες άλλων φωτογράφων…).

Πρωταρχικός στόχος˙ η συγκίνηση! 

Ο φωτογράφος και δάσκαλος φωτογράφος Πλάτωνας Ριβέλλης είναι πεπεισμένος:

Η διαδικασία έχει μεγαλύτερη σημασία από το αποτέλεσμα, αφού κίνητρό μας είναι να προσεγγίζουμε το μυστήριο και να χειριστούμε την αποτυχία μας […] Φωτογραφίζουμε πρωτίστως για τον εαυτό μας, αλλά και για να επικοινωνήσουμε με αυτούς που γνωρίζουμε και εκτιμούμε, καθώς και με όλους τους άλλους Με αυτή όμως τη σειρά και σημασία.

Η ίδια η διαδικασία της φωτογράφισης δύναται να λειτουργήσει «θεραπευτικά» και  ονομάζεται Θεραπευτική Φωτογραφία (Therapeutic Photography). Ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος προβαίνει στην αυτοδιερεύνησή του με σκοπό την προσωπική ενδοσκόπηση και αυτοέκφραση. Ωστόσο, η προσωπική πρόοδος δεν είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα με τη πρόοδο που πραγματοποιείται μέσω της επιστήμης της συμβουλευτικής ή της θεραπείας, και που στη βιβλιογραφία αναφέρεται ως Φωτοθεραπεία.

Αυτό είναι που προσφέρει η Θεραπευτική Φωτογραφία είναι η ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη, μια ματιά στραμμένη προς τα μέσα. Μια βουτιά στον εαυτό σου!

Ο συγγραφέας Paulo Coelho, στο βιβλίο του «Ο Αλχημιστής» γράφει: 

 Όταν ο άνθρωπος θα μπορεί να προσηλώνεται στο παρόν θα είναι ευτυχισμένος […] και αν αυτό που ανακαλύπτει είναι από καθαρό υλικό, ποτέ δεν θα διαβρωθεί και θα επιστρέφει σε αυτόν.

 Photo credit: Alain Laboile

Πηγές:

Sigmund Freud

Irvin Yalom

https://www.protoporia.gr/yalom-irvin-8ewria-kai-pra3h-ths-omadikhs-psyxo8erapeias-9789603256724.html

Πλάτωνας Ριβέλλης

Virginia Satir

Θεραπευτική Φωτογραφία

Πρόσφατα Άρθρα

Εκθέσεις Φωτογραφίας (17 Ιουλ 2025)

Την Παρασκευή 18 Ιουλίου ξεκινά η έκθεση φωτογραφίας του 2ου Φεστιβάλ Φωτογραφίας Τρίπολης με θέμα «Ερείπια της Αρκαδίας» στο Πάρκο του Πνευματικού Κέντρου Τρίπολης, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τις...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (17 Ιουλ 2025)

Στην έκθεση φωτογραφίας «Η ανάσα του Πήλιου Τοπίου» του γνωστού και πολυβραβευμένου φωτογράφου Γεώργιου Λεονταρά, η οποία έχει στηθεί στον όμορφο χώρο της Estias Pelion θα διαρκέσει ως τις 30/9,...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (17 Ιουλ 2025)

Η ατομική έκθεση της φωτογράφου Ελένης Ονάσογλου αποκαλύπτει τις κρυφές γωνιές της μνήμης και τις σκοτεινές σκιές του χρόνου. Μέσα από ασπρόμαυρες φωτογραφίες, ο θεατής καλείται να ανασυνθέσει ένα...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (16 Ιουλ 2025)

Η Έκθεση Φωτογραφίας "Καζάνια" του Βασίλη Μποντοσόγλου θα φιλοξενηθεί στο Aegean Center for Fine Arts της Παροικιάς στην Πάρο από τις 25 έως και τις 29 Ιουλίου. Η έκθεση τιμά την...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (16 Ιουλ 2025)

Στο Πωγώνι ταξιδεύει η έκθεση φωτογραφίας «Ακολουθώντας τα κοπάδια: Μια ιστορία συμβίωσης του Κουκάλογου και της παραδοσιακής κτηνοτροφίας στην Πίνδο» που διοργανώνουν το Οικομουσείο Ζαγορίου και η...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (12 Ιουλ 2025)

Οι ομάδες φωτογραφίας του Δήμου Γλυφάδας, διοργανώνουν την ετήσια έκθεση φωτογραφίας για την σεζόν 2024-2025.  Τα τμήματα αρχάριων και προχωρημένων θα παρουσιάσουν φωτογραφίες με τα θέματα...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουλ 2025)

Εγκαίνια της ομαδικής έκθεσης φωτογραφίας της Φωτογραφικής ομάδας Κατερίνης – μουσική εκδήλωση με τους Γιάννη Αναγνωστόπουλο και Βάιο Παλέγκα. Η Φωτογραφία συναντά τη Μουσική στο Βυζαντινό κάστρο...

News (07 Ιουλ 2025)

Στο πλαίσιο των Photometria Awards 2025 με κριτή τον φωτογράφο του πρακτορείου Magnum Alec Soth, πραγματοποιήθηκε ανοιχτό κάλεσμα προς φωτογράφους από όλο τον κόσμο για να καταθέσουν την οπτική τους...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (03 Ιουλ 2025)

«Θραύσματα - Fragments» είναι ο τίτλος της έκθεσης φωτογραφίας και video art της Μαρίας Μπουρμπού, σε επιμέλεια Χαράς - Ελένης Μητσοτάκη, η οποία θα φιλοξενηθεί από τις 19 έως τις 31 Ιουλίου 2025...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (27 Ιουν 2025)

 Η φωτογραφική ματιά της Ειρήνης Παπαχρήστου ζωντανεύει μέσα από την προσωπική της έκθεση «Αντικατοπτρισμοί ζωής/Reflections on life», η οποία εγκαινιάζεται στις 2 Ιουλίου 2025 στο Garage Bar....

Εκθέσεις Φωτογραφίας (26 Ιουν 2025)

Ο Σύλλογος Εικαστικών Καλλιτεχνών Πιερίας ανακοινώνει την παράταση της έκθεσης φωτογραφίας “Joyful Moments” έως και την Κυριακή 29 Ιουνίου, στην Αστική Σχολή Κατερίνης. Η...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (24 Ιουν 2025)

Η φωτογραφική ομάδα Αμπάριζα πραγματοποιεί έκθεση φωτογραφίας από 27.06 έως και 30.06.2025. Φωτογραφίζω για να επικοινωνήσω αυτό που με κινητοποιεί, να αισθανθώ αυτό το βλέμμα, αυτή την...