Τα όνειρα όπως και οι φωτογραφίες είναι οπτικά φαινόμενα που έχουν ως κύριο στοιχείο την εικόνα και χαρακτηρίζονται από την στιγμιαία δημιουργία τους. Δημιουργία, η οποία αν και συντελείται μέσα σε λίγα μόνο δευτερόλεπτα, δύναται να μένει χαραγμένη στην μνήμη˙ συχνά και στην καρδιά. Σύμφωνα με το φωτογράφο και δάσκαλο φωτογραφίας Πλάτωνα Ριβέλλη 

«η φωτογραφία γίνεται αντιληπτή ως σύνολο, ως εικόνα, με μια ματιά προσεκτική, συγκεντρωμένη αλλά σύντομη».  

Για τον Freud το όνειρο δανείζεται δομικό υλικό από το «κατακάθι της ημέρας». Το υποσυνείδητο, δημιουργός του ονείρου, σκέπτεται με σύμβολα και η ανάλυση τους μπορεί να προσφέρει πρόσβαση σε βαθύτερες επιθυμίες. Στη φωτογραφία το ρόλο του υποσυνείδητου αναλαμβάνει ο φωτογράφος, ο οποίος επηρεασμένος από το «κατακάθι της ζωής του», των εμπειριών και των αναμνήσεών του επιλέγει τα σύμβολα/στοιχεία που επιθυμεί να περιλαμβάνονται στη φωτογραφία. 

Και ενώ η ταχύτητα με την οποία γεννιούνται  όνειρο και φωτογραφία είναι εξαιρετικά γρήγορη, η στιγμή της «σύλληψης» σχεδόν ποτέ δεν είναι τυχαία. Προϋπάρχει μια σημαντική και καίριας σημασίας «λεπτομέρεια»,  «ανάγκη», «επιθυμία», η οποία πυροδοτεί την γέννηση τους. 

Ο ψυχίατρος και συγγραφέας Yrvin Yalom παρατηρεί ότι για να είναι αρκετά σημαντικές κάποιες εικόνες, ώστε να συμπεριληφθούν στο όνειρο,πρέπει να έχουν ενισχυθεί από  παλαιότερες σημαντικές και συναισθηματικά φορτισμένες ανησυχίες. Κατά αντιστοιχία το ίδιο συμβαίνει και με το φωτογράφο, ο οποίος συχνά επιλέγει το θέμα του αντλώντας υλικό από τις συναισθηματικές του αποθήκες.  

Όνειρο και φωτογραφία έχουν κοινό  στόχο˙   να οπτικοποιούν τα συναισθήματα και να τα κάνουν  ορατά. ΟFritz Perls, ιδρυτής της θεωρίας Gestalt, θεωρεί ότι τα όνειρα περιέχουν κομμάτια του εαυτού, τα οποία έχουν απορριφθεί. Όταν ο θεραπευόμενος βιώνει το όνειρο, του δίνει μορφή, μειώνοντας έτσι κατά πολύ τις αντιστάσεις, και την  αγωνία της επίκρισης.

 “Τα  αντικείμενα του ονείρου και των φωτογραφιών συμβολίζουν όψεις του δημιουργού τους”.

Συνήθως τα όνειρα είναι σύνθετα και περιλαμβάνουν μικρές ή μεγάλες λεπτομέρειες (το ίδιο κι ένα προσεκτικά επιλεγμένο κάδρο), οι οποίες νοηματοδοτούν μικρά και μεγάλα ζητήματα σε μια θεραπευτική διαδικασία. Συχνά  η πρώτη ερώτηση του θεραπευτή σχετίζεται με το συναίσθημα του ονείρου ή της φωτογραφίας. 

Ο Yalom γράφει: 

«το όνειρο είναι μια εξαιρετικά πλούσια ταπετσαρία υφασμένη με συγκλονιστικές, σημαντικές αναμνήσεις του παρελθόντος, και μόνο η συγκομιδή των αναμνήσεων αυτών μπορεί συχνά να είναι πολύτιμο εγχείρημα». 

 Εξίσου πλούσιο υλικό από το παρελθόν προσφέρουν και οι αναμνηστικές φωτογραφίες. 

Τα όνειρα μπορούν να γίνουν ένα πολύτιμο βοήθημα για μια αποτελεσματική θεραπεία, αντιπροσωπεύουν μια οξεία αναδιατύπωση των βαθύτερων προβλημάτων του ασθενούς, αλλά σε διαφορετική γλώσσα, σε μια γλώσσα οπτικών εικόνων (οπτικοποιήση των διαπροσωπικών μοτίβων). Ο Freud θεωρούσε τα όνειρα «βασιλική οδό» προς το ασυνείδητο.  

Παρομοίως όταν η θεραπευτική διαδικασία εμπλέκει την φωτογραφία ο ενδιαφερόμενος μοιράζεται τα σημαντικά γεγονότα και συναισθήματα του παρελθόντος που ζωντανεύουν. Δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην δυνατότητα του ενδιαφερόμενου να παράγει νοήματα που προκύπτουν από την ασυνείδητη ανάδυση αναμνήσεων, παρορμήσεων, επιθυμιών και σκέψεων που για γνωστούς ή λιγότερο γνωστούς λόγους, έχουν απωθηθεί. 

Ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει  να είναι σε θέση να κατανοήσει τη μεταφορική και συμβολική πλευρά των ονείρων και των φωτογραφιών. Να αντιληφθεί ότι λειτουργούν ως αφορμή, ως εκλυτικός παράγοντας και ότι δεν υπάρχει μια και μοναδική αλήθεια.

Στα όνειρα δουλειά του νου που τα κατασκευάζει, είναι να βρει έναν τρόπο ώστε να μετατρέψει τις αφηρημένες ιδέες σε οπτική μορφή. Μια δουλειά που τόσο θυμίζει την δουλειά και ανάγκη του φωτογράφου.  

Αναμφίβολα στα όνειρα και στην τέχνη είμαστε  ελεύθεροι να δημιουργήσουμε όπως επιθυμούμε.  

Όνειρο και φωτογραφία  έχουν σύντομη διάρκεια ζωής… 

“Το όνειρο καταπίνεται από το φως της αυγής, «ξεθωριάζει» στο ξημέρωμα… Η φωτογραφία παρομοίως καταστρέφεται από υπερ έκθεση στο φως, «καίγεται»…”

Πλάτων Ριβέλλης 

Yrvin Yalom 

Όνειρα & Fritz Perls

Gestalt 

Φωτογραφία εξωφύλλου: Περικλής Αντωνίου

Πρόσφατα Άρθρα

Εκθέσεις Φωτογραφίας (24 Ιουν 2025)

Η φωτογραφική ομάδα Αμπάριζα πραγματοποιεί έκθεση φωτογραφίας από 27.06 έως και 30.06.2025. Φωτογραφίζω για να επικοινωνήσω αυτό που με κινητοποιεί, να αισθανθώ αυτό το βλέμμα, αυτή την...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (16 Ιουν 2025)

 «Ο κόσμος γύρω μας κυριολεκτικά κατακλύζεται από ανακλώμενες επιφάνειες. Υδάτινοι όγκοι, καθρέφτες, υγρά, γυαλιστερές επιφάνειες, νερά της βροχής, γιαλιά, βρεγμένα πατώματα, βιτρίνες, είναι...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Ιουν 2025)

Ο χώρος τεχνης o.art.ath παρουσιάζει την έκθεση φωτογραφίας του Κωνσταντινου Κοτορενη με τίτλο: «υπαρξιάκο». Η έκθεση “υπαρξιακό” απαρτίζεται από το δίπτυχο, “Δεν Είμαι Αρκετός” και...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Ιουν 2025)

Η ελιά, σύμβολο ειρήνης, ζωής και σοφίας, συνοδεύει την ιστορία του ανθρώπου και της Μεσογείου εδώ και αιώνες.  Οι φωτογράφοι του Κέντρου Δημιουργικής Φωτογραφίας Θράκης καταγράφουν, με...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Ιουν 2025)

Η έκθεση των 25 καλύτερων φωτογραφιών με θέμα “Constructed Realities” που επιλέχθηκαν από τον φωτογράφο του Magnum, Martin Parr, και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του 16ου...

Book Reviews (15 Ιουν 2025)

Ένα νέο ετήσιο φεστιβάλ, με τίτλο «Οπτικές Αφηγήσεις» (Visual Narrations), εγκαινιάζεται στο Ηράκλειο Κρήτης, φιλοξενούμενο στην Αίθουσα Τέχνης της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

Έκθεση Φωτογραφίας & παρουσίαση μονογραφίας του Ανδρέα Zαχαράτου στο χώρο τέχνης Metaphor Athens Για πρώτη φορά στην  Αθήνα και στον  χώρο τέχνης METAPHOR Athens θα γίνει...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

 «Τα σημαντικά πράγματα παραμένουν σημαντικά,  όσο κι αν αλλάζει ο κόσμος»  Σε έναν κόσμο απορίας, αδιεξόδων και ανατροπών η φωτογραφία έρχεται να δώσει φωνή στο συναίσθημα, να...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

Η νέα έκθεση του καλλιτεχνικού φωτογράφου και εικαστικού θεραπευτή Αλέξανδρου Χριστοδουλόπουλου είναι ένας εσωτερικός διάλογος με τη θάλασσα – όχι ως τοπίο, αλλά ως ψυχικό τοπίο. Μέσα από μια σειρά...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

Ο Ηλίας Δημητρίου, ερασιτέχνης φωτογράφος από τη Φλώρινα, ασχολείται με τη φωτογραφία από πολύ μικρή ηλικία — τόσο με την αναλογική όσο και με την ψηφιακή μορφή της, με ιδιαίτερη έμφαση στην...

Cinema (09 Ιουν 2025)

Επί οκτώ μέρες στη Βωβούσα, στα Ζαγοροχώρια Ιωαννίνων, ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ένα ΟΜΑΔΙΚΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ που βασίζεται σε προφορικές ιστορίες, βλέπουμε ταινίες, κάνουμε πρακτικές ασκήσεις, εξερευνούμε το χωριό...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (22 Μάι 2025)

Έκθεση φωτογραφίας «Στην αγκαλιά της φύσης» της Φωτογραφικής ομάδας Κατερίνης στα πλαίσια του 1ου Φεστιβάλ Εθελοντισμού "ΑγκαλιάΖΩ" στο Αιγίνιο Πιερίας  Η Φωτογραφική Ομάδα Κατερίνης με χαρά...