Η φωτογραφία που γίνεται στον "Κύκλο" σε γενικές γραμμές περιφρονεί (η λέξη είναι δυνατή αλλά σχεδόν απαραίτητη όταν προσπαθείς να αποτινάξεις την επιβολή κυρίαρχων τάσεων) τις εννοιολογικές ευκολίες. Από τότε που ξεκίνησα την ενασχόλησή μου με τη φωτογραφία, και ακόμα περισσότερο τη διδασκαλία μου, έκανα την εναντίωσή μου με την εννοιολογία (το επονομαζόμενο conceptual) ένα είδος σταυροφορίας. Ίσως διότι αμέσως κατάλαβα πόσο καταστροφική είναι, ειδικά για τη φωτογραφία, μία τάση που δυστυχώς προσιδιάζει στην φωτογραφική ευκολία και που τονίζει τα επιφανειακά στοιχεία μιας νέας τέχνης, η οποία αντίθετα είχε και έχει ανάγκη από μια ακόμα μεγαλύτερη σοβαρότητα σε σύγκριση με άλλες μορφές τέχνης δοκιμασμένες και σφυρηλατημένες μέσα από αιώνες δημιουργίας.
Τι είδους φωτογραφία παράγεται στον "Φωτογραφικό Κύκλο"
Η κατάτμηση τής τέχνης σε εποχές και τεχνοτροπίες είναι έργο των θεωρητικών και πολύ σπάνια των καλλιτεχνών. Οι τελευταίοι ασχολούνται, και πολύ λογικά, με την ίδια τη δημιουργία τους και όχι με το πού αυτή κατατάσσεται από τους ειδικούς ή με το ποια θέση θα έχει στο μέλλον. Η χρονική περίοδος μέσα στην οποία έγινε ένα έργο έχει κυρίως ιστορική σημασία και είναι τόσο πιο σημαντική (αλλά και λιγότερο περιοριστικά καθορισμένη) όσο μακρύτερα στο παρελθόν ανατρέχουμε. Είναι γι' αυτό χαρακτηριστικό ότι όταν αναφερόμαστε στο απώτατο παρελθόν τεμαχίζουμε τον χρόνο σε φέτες χιλιετιών, όταν μιλάμε για το σχετικά πιο πρόσφατο παρελθόν σε αιώνες και για το αμέσως προηγούμενο παρελθόν σε δεκαετίες. Η άλλη κατηγοριοποίηση αναφέρεται στην τεχνοτροπία, η οποία όμως ακολουθεί σαν εκκρεμές μερικές τάσεις που ανακυκλώνονται σαν τη μόδα των ρούχων. Ένας νατουραλισμός θα δώσει τη θέση του σε μια πιο αφηρημένη πρόταση, για να επανέλθει με λίγο διαφορετική μορφή σε μια επόμενη εποχή. Αλλά και αν τα καταφέρουμε να εντάξουμε σε κατηγορίες χρόνου και τεχνοτροπίας τους περισσότερους καλλιτέχνες, θα διαπιστώσουμε και πάλι ότι μας διαφεύγουν οι ιδιοφυείς, των οποίων η δουλειά, ακριβώς λόγω τής ιδιοφυίας τους, διατρέχει διαγώνια τις χρονικές περιόδους και τις τεχνοτροπίες και αντιστέκεται στην ένταξή της. Η φωτογραφία, έτσι κι αλλιώς, έχει ένα πολύ μικρό παρελθόν σε σχέση με τις άλλες τέχνες, γεγονός που καθιστά ακόμα πιο ριψοκίνδυνο και οπωσδήποτε ατελέσφορο τον τεμαχισμό της σε μικρές οροθετημένες περιόδους.
Αυτό που έχει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον και χρησιμότητα είναι η ανίχνευση τής ιδιαίτερης ταυτότητας κάθε μεμονωμένου καλλιτέχνη με στόχο την πληρέστερη κατανόηση τής καλλιτεχνικής του πρότασης και την αποδελτίωση τής ποικιλίας των κατευθύνσεων που το έργο του μπορεί να αποκαλύπτει. Επίσης, τόσο ο ίδιος ο καλλιτέχνης όσο και ο φιλότεχνος είναι λογικό να επηρεάζονται από τις τάσεις που κυριαρχούν ανά εποχή και όχι μόνο να τις ακολουθούν αλλά και να τις υποστηρίζουν. Από την άλλη όμως πλευρά ο σκεπτόμενος, ο διανοούμενος δηλαδή, φιλότεχνος αισθάνεται την ανάγκη και την ευθύνη να απομακρύνεται από εκείνες τις τάσεις που επειδή είναι κυρίαρχες μετατρέπονται σε μόδα και παρασύρουν σαν χιονοστιβάδα τους φιλότεχνους και τους καλλιτέχνες που διαθέτουν μικρή πνευματική αντοχή. Την ίδια ευθύνη θα μπορούσε, και ενδεχομένως θα έπρεπε, να έχει και ο καλλιτέχνης, μόνο που αυτός είναι αναμενόμενο να παρασύρεται και να υποκύπτει συχνότερα σε αυτές τις τάσεις, αφού καλόπιστα νιώθει πως έτσι το έργο του θα γίνει ευκολότερα αποδεκτό. Ακόμα όμως μεγαλύτερη ευθύνη και εγρήγορση πρέπει να ζητάμε από τον δάσκαλο, που λογικά πρέπει να έχει τις αντοχές (και την ηθική υποχρέωση) να ανθίσταται στα εύκολα κυρίαρχα ρεύματα κάθε εποχής.
Ο «Φωτογραφικός Κύκλος» γεννήθηκε από την πρωτοβουλία ενός δασκάλου, εμού τού ιδίου, και τη συνεργασία μαθητών, οι οποίοι είχαν σαν κοινή βάση τη διδασκαλία μου. Είναι συνεπώς αυτονόητο ότι αυτή η βάση αποτελεί, όλα αυτά τα 21 χρόνια από την ίδρυσή τού σωματείου μας, τον συνδετικό κρίκο των μελών και των φωτογραφιών τους. Η διδασκαλία αυτή με την πάροδο των χρόνων υιοθέτησε μερικές μικρές αλλαγές κατεύθυνσης, οι οποίες όμως δεν αλλοίωσαν την ουσία της.
Η φωτογραφία που παράγεται σήμερα από τα μέλη τού «Κύκλου» έχει στη συντριπτική της πλειοψηφία μερικά κοινά χαρακτηριστικά, αλλά αφενός δεν είναι η ίδια για όλους τους φωτογράφους-μέλη και αφετέρου δεν είναι δυνατόν να περιοριστεί σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο τεχνοτροπίας. Είναι μάλιστα ευχερέστερο να προσδιοριστεί μέσα από όσα επιχειρεί να αποφύγει παρά μέσα από εκείνα που επιδιώκει.
Η διαμόρφωση αυτών των χαρακτηριστικών δεν οφείλεται μόνον στην αρχική διδασκαλία μου αλλά και στα κριτήρια που αναπτύσσονται και εφαρμόζονται με αρκετές παραλλαγές από τα διάφορα μέλη που κρίνουν τις φωτογραφίες ο ένας τού άλλου. Τα κριτήρια και η κριτική είναι μάλιστα ο βασικότερος λόγος για τον οποίο πολλοί επιλέγουν την απομάκρυνσή τους από τον "Κύκλο". Αν δηλαδή κάποιος διαπιστώσει ότι η κριτική την οποία δέχεται για τις φωτογραφίες του, από εμένα ή άλλα μέλη στα οποία τις δείχνει, δεν τον βοηθάει στη δημιουργική του παραγωγή επειδή κινείται σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση, είναι αναμενόμενο να επιλέγει την αποχώρησή του. Στο κάτω-κάτω ο εγωισμός είναι ουσιαστικό στοιχείο τής ανασφάλειας αλλά και τής θωράκισης ενός δημιουργού.
Η φωτογραφία που γίνεται στον "Κύκλο" σε γενικές γραμμές περιφρονεί (η λέξη είναι δυνατή αλλά σχεδόν απαραίτητη όταν προσπαθείς να αποτινάξεις την επιβολή κυρίαρχων τάσεων) τις εννοιολογικές ευκολίες. Από τότε που ξεκίνησα την ενασχόλησή μου με τη φωτογραφία, και ακόμα περισσότερο τη διδασκαλία μου, έκανα την εναντίωσή μου με την εννοιολογία (το επονομαζόμενο conceptual) ένα είδος σταυροφορίας. Ίσως διότι αμέσως κατάλαβα πόσο καταστροφική είναι, ειδικά για τη φωτογραφία, μία τάση που δυστυχώς προσιδιάζει στην φωτογραφική ευκολία και που τονίζει τα επιφανειακά στοιχεία μιας νέας τέχνης, η οποία αντίθετα είχε και έχει ανάγκη από μια ακόμα μεγαλύτερη σοβαρότητα σε σύγκριση με άλλες μορφές τέχνης δοκιμασμένες και σφυρηλατημένες μέσα από αιώνες δημιουργίας.
Η δεύτερη άρνησή μου αφορά τις "εκδοτικές" φωτογραφίες και με αυτόν τον όρο εννοώ εκείνες που συνήθως κοσμούν τις σελίδες των περιοδικών. Η άρνησή μου αυτή βασίζεται στην ίδια λογική με την απόρριψη τής εννοιολογίας. Η ανάδειξη των παντός είδους εμπορικών ή εφαρμοσμένων φωτογραφιών σε ιδιώνυμη τέχνη συνιστά από μόνη της ένα concept, το οποίο είτε εκμεταλλεύεται τα φορμαλιστικά διακοσμητικά στοιχεία της (π.χ. φωτογραφία μόδας και διαφήμισης) ή τα άφθονα και άκρως επιφανειακά συναισθηματικά της θέματα (π.χ. φωτοδημοσιογραφία). Επιπλέον, με εκπλήττει και με στενοχωρεί το γεγονός ότι αξιολογότατοι επαγγελματίες φωτογράφοι, αντί να απολαμβάνουν τις επαγγελματικές τους δεξιότητες και επιτυχίες και να επαίρονται για αυτές, επιχειρούν να εκμαιεύσουν με τη συμπεριφορά τους την αποδοχή μιας καλλιτεχνικής κοινότητας που έχει διαφορετικούς στόχους και κριτήρια. Και κατά βάθος μικρή εκτίμηση (και πολύ μεγάλη άγνοια) για τη φωτογραφία.
Στον "Κύκλο" προσπαθούμε να στρέφουμε τα νώτα σε συμπεριφορές πιθηκισμού τής χρηματιστηριακής αγοράς των εικαστικών τεχνών. Σε υπερμεγέθη τυπώματα, σε περιορισμένη αρίθμηση και αναπαραγωγή και σε υπερβολικές τιμές πώλησης (που έτσι κι αλλιώς διεθνώς αφορούν πολύ λίγους φω&tau