Οκτώβρης 1940. Το Γενικό Επιτελείο Στρατού, με την έναρξη των συγκρούσεων, εξέδωσε ανακοινώσεις ζητώντας φωτογράφους και κινηματογραφιστές για εθελοντική κατάταξη. Μέσα στο κλίμα ενθουσιασμού, ανταποκρίθηκαν πολλοί φωτορεπόρτερ και οπερατέρ. Όσοι κατατάχθηκαν, στη διάρκεια της θητείας τους υπάγονταν στη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (ΓΥΣ) και σε ορισμένους απονεμήθηκε ο βαθμός του έφεδρου ανθυπολοχαγού (αυτονόητο ότι όλοι φορούσαν στολή εκστρατείας).

02 Fwtografoi Metwpo iFocus

Οι φωτογράφοι του στρατού, αλλά και οι φωτορεπόρτερ - ανταποκριτές των εφημερίδων, για να μπορούν να κινούνται μέχρι την πρώτη γραμμή έπρεπε να εξασφαλίσουν στρατιωτική άδεια. Στις δε φωτογραφικές εξορμήσεις τους στα διάφορα σημεία του μετώπου, τους συνόδευε πάντα μόνιμος αξιωματικός. Μετά τις εξορμήσεις αυτές, οι φωτορεπόρτερ - ανταποκριτές έδιναν τις φωτογραφίες που προορίζονταν προς δημοσίευση στην υπηρεσία λογοκρισίας για έλεγχο, και μόνο μετά το πέρας αυτού του αυστηρού ελέγχου αποκτούσαν το δικαίωμα να διοχετεύσουν το φωτογραφικό υλικό τους στις εφημερίδες και τα περιοδικά. Όλες σχεδόν οι ειδήσεις από το Αλβανικό Μέτωπο συνοδεύονταν πάντα με ανάλογες φωτογραφίες. Ο στρατός χρησιμοποιούσε την ίδια μεθοδολογία και στις φωτογραφίες των στρατιωτικών φωτογράφων του, αλλά κρατούσε αρκετές φορές και ορισμένες από τις φωτογραφίες των φωτορεπόρτερ για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες διαφόρων υπηρεσιών, π.χ. ως ενημερωτικό υλικό προς την Προεδρία της Κυβερνήσεως.

05 Fwtografoi Metwpo iFocus

Βέβαια, λόγω της επιβολής λογοκρισίας πολλές φωτογραφίες που έδειχναν τις σκληρές συνθήκες του πολέμου δεν δημοσιεύτηκαν τότε· π.χ. φωτογραφίες νεκρών στρατιωτών. Στα φωτογραφικά αρχεία του Πολεμικού Μουσείου και του Γενικού Επιτελείου Στρατού τα ονοματεπώνυμα των φωτογράφων συνήθως απουσιάζουν, όπως απουσιάζουν και από τις δημοσιεύσεις ή τις εκθέσεις που πραγματοποιούνται.

Η περίοδος του ελληνοϊταλικού πολέμου, όπως αντίστοιχα και του ελληνογερμανικού, απ’ όπου έχουμε ελάχιστα φωτογραφικά ντοκουμέντα, μέχρι σήμερα δεν έχει αναλυθεί σφαιρικά και ολοκληρωμένα, ούτε στο φωτογραφικό πεδίο αλλά ούτε και στο κινηματογραφικό πεδίο, παρότι τα «Επίκαιρα» εκείνης της εποχής χρησιμοποιούνται συνεχώς στις επετείους και στα ντοκιμαντέρ. Όσον αφορά τους φωτογράφους, πάντα εστιάζουμε στα αρχεία δύο-τριών μεγάλων μουσείων και ιδρυμάτων, επαναλαμβάνοντας τα ίδια δύο-τρία ονόματα φωτογράφων δημιουργών. Όμως δεν χρειάζεται και τόσο επιμονή στους δύο-τρεις επίσημα καταγεγραμμένους. Ας τολμήσουν κάποιοι ερευνητές να βγουν από τα γραφεία των φωτογραφικών μουσείων, κέντρων και ιδρυμάτων και, ξεπερνώντας τους συμβιβασμούς, να βγάλουν από το σκοτάδι όλους τους φωτογράφους, τοποθετώντας τους στη θέση που τους αξίζει. Αν θέλουμε πραγματικά να γράψουμε την ιστορία της ελληνικής φωτογραφίας, πρέπει να γίνουμε υπέρμαχοι των απανταχού λησμονημένων φωτογράφων.

01 Fwtografoi Metwpo iFocus

Λάζαρος Ακκερμανίδης: Από τους πρώτους, ο οποίος παρέμεινε στο μέτωπο σε όλη τη διάρκεια του 1940-41, σε αντίθεση με αρκετούς συναδέλφους του. Το φωτογραφικό έργο του είναι πολύ σημαντικό, γιατί φωτογράφησε κάτω από πραγματικές συνθήκες, ακόμη και στιγμιότυπα μαχών και όχι αποκλειστικά λήψεις στημένων φωτογραφιών. Η καταγραφή της σκληρής πραγματικότητας του Έλληνα φαντάρου είναι ανεκτίμητη.

Μεγάλος αριθμός φωτογραφιών του Ακκερμανίδη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νίκη, που πρωτοεκδόθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1940, καθώς και στο μοναδικό ομότιτλο λεύκωμα που εκδόθηκε από την ίδια την εφημερίδα. Να σημειώσουμε επίσης ότι το 1945 στο Ζάππειο παρουσίασε σε ατομική έκθεση μια μεγάλη ενότητα φωτογραφιών του πολέμου με εκτυπώσεις δικές του.

Το φωτογραφικό υλικό του εντοπίστηκε από τον Άλκη Ξανθάκη, καθηγητή - ιστορικό ερευνητή, το 1993 και 200 από αυτές παρουσιάστηκαν σε έκθεση στην Αθήνα, τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου.

Γιώργος Προκοπίου: Ζωγράφος και φωτογράφος∙ παρότι ήταν σε προχωρημένη ηλικία και έπασχε από άσθμα και βρογχίτιδα, κατάφερε να εξασφαλίσει άδεια για το μέτωπο, όπου τράβηξε φωτογραφίες για να τις χρησιμοποιήσει ως βάση για ζωγραφικούς πίνακες. Πέθανε όμως στο χιονισμένο Αργυρόκαστρο στις 20 Δεκεμβρίου 1940, αφήνοντας ατελείωτη την προσπάθειά του, όμως έμειναν σημαντικά φωτογραφικά καρέ από την εικαστική ενέργεια του.

Πέτρος Πουλίδης: Στις αρχές του 1941, ο πρώτος Έλληνας φωτορεπόρτερ, πήγε στο μέτωπο ως πολεμικός φωτορεπόρτερ του ελληνικού στρατού. Από φωτογραφίες του μετώπου όπου απεικονίζεται και ο ίδιος τεκμηριώνουμε ότι φέρει ειδικό σήμα στο πηλήκιο και αντίστοιχο στο πέτο. Το φωτογραφικό αρχείο του έχει αγοραστεί από την ΕΡΤ και έχει ψηφιοποιηθεί. Ο ελληνοϊταλικος πόλεμος περιλαμβάνει πάνω από 100 γυάλινες πλάκες (αρνητικά) μεγάλων διαστάσεων 9x12 και 13x18, με ποικίλα θέματα και με την αντίστοιχη ιστορική τεκμηρίωση. Αρκετές φωτογραφίες του υπάρχουν και στο ΓΕΣ και στο Πολεμικό Μουσείο.

Οι φωτογράφοι του Μετώπου: Λάζαρος Ακκερμανίδης (Νίκη), Σπ


03 Fwtografoi Metwpo iFocus

Ονομαστικος κατάλογος καταγεγραμμένων φωτογράφων (μέχρι τώρα):

Λάζαρος Ακκερμανίδης, (εφημεριδα ΝΙΚΗ)

Σπύρος Αλεξίου

Δημήτρης Γιάγκογλου, (εφημεριδα ΠΡΩΙΑ)

Θωμάς Ιωνάς, ελεύθερος φωτορεπόρτερ

Κυριάκος Κουρμπέτης, (εφημεριδες ΠΡΩΙΑ, ΑΚΡΟΠΟΛΗ)

Γ. Κασόλας, (εφημεριδα ΑΣΥΡΜΑΤΟΣ)

Ιωάννης Νισυρίου (εφημεριδα ΒΡΑΔΥΝΗ)

Δημήτρης Μάρτογλου, (εφημεριδα ΠΡΩΙΑ)

Τάσος Μελετόπουλος,

Δημήτρης Μελισίδης , ελεύθερος φωτορεπόρτερ

Γιάννης Μπίρης, ελεύθερος φωτορεπόρτερ

Δήμος Πατρίδης

Πέτρος Πουλίδης, ελεύθερος φωτορεπόρτερ

Ν. Σούτσος, (εφημεριδα ΕΘΝΟΣ)

Ευστράτιος Στελίγκος

Βασίλης Τσακιράκης, (εφημεριδα ΑΚΡΟΠΟΛΗ)

Δημήτρης Τριανταφύλλου, (εφημεριδες ΠΡΩΙΑ, ΑΚΡΟΠΟΛΗ)

Σπύρος Τράνακας

Δημήτρης Φωτεινόπουλος, ελεύθερος φωτορεπόρτερ

Δημήτρης Φλώρος, (εφημεριδα ΕΜΠΡΟΣ, ΑΣΥΡΜΑΤΟΣ)

Σπύρος Χαλκίδης, ελεύθερος φωτορεπόρτερ

Αδελφοί Μεγαλοκονόμου (Κωνσταντίνος, Μανώλης και Χαράλαμπος) που πήγαν και σαν φωτογράφοι και σαν κινηματογραφιστές.

επίσης φωτογράφισαν

Γιώργος Προκοπίου ζωγράφος και φωτογράφος / πέθανε στο Αργυρόκαστρο το 1941.

Δημήτρης Χαρισιάδης στρατιωτικος (Αξιωματικος επιτελείου)

Γιάννης Παπαρρόδου στρατιωτικος (Αξιωματικος πυροβολικού)

Χρίστος Ν. Πέτρου Μεσογείτης, στρατιωτικος (οπλιτης) /ήταν αρχαιολόγος

Απ. Τζάκος, στρατιωτικός (οπλιτης)

Mαρία Xρουσάκη εθελόντρια του Eρυθρού Σταυρού

 (συνδύασε την ιδιότητα της αδελφής νοσοκόμου με εκείνη της ερασιτέχνη φωτογράφου με πολύ περιορισμένο θεματολόγιο όμως).

Σημ. μερικα ονοματα κινηματογραφιστων

ΓΑΖΙΑΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ,

ΔΙΑΚΑΚΗΣ ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ,

ΔΡΙΜΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ,

ΔΡΙΜΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ,

ΚΟΚΚΟΛΗΣ ΣΠΥΡΟΣ 

ΛΟΓΓΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ,

ΜΕΡΑΒΙΔΗΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ 

ΜΕΓΑΛΟΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΜΑΝΩΛΗΣ

ΠΑΠΑΔΟΥΚΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ 

ΠΑΠΑΔΟΥΚΑΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΟΠΟΙΜΗΝ

Ευχαριστούμε για την βοηθειά τους,’Αλκη Ξανθάκη καθηγητή-ιστορικό ερευνητή,  Νίκο Τόλη, συλλέκτη-ερευνητή, τον Γιάννη και Αλέξανδρο ΑκκερμανίδηΠέτρο Μιχάλη εκδότη καθώς και τους φορείς αρχειακού υλικού.

Πρόσφατα Άρθρα

Εκθέσεις Φωτογραφίας (24 Ιουν 2025)

Η φωτογραφική ομάδα Αμπάριζα πραγματοποιεί έκθεση φωτογραφίας από 27.06 έως και 30.06.2025. Φωτογραφίζω για να επικοινωνήσω αυτό που με κινητοποιεί, να αισθανθώ αυτό το βλέμμα, αυτή την...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (16 Ιουν 2025)

 «Ο κόσμος γύρω μας κυριολεκτικά κατακλύζεται από ανακλώμενες επιφάνειες. Υδάτινοι όγκοι, καθρέφτες, υγρά, γυαλιστερές επιφάνειες, νερά της βροχής, γιαλιά, βρεγμένα πατώματα, βιτρίνες, είναι...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Ιουν 2025)

Ο χώρος τεχνης o.art.ath παρουσιάζει την έκθεση φωτογραφίας του Κωνσταντινου Κοτορενη με τίτλο: «υπαρξιάκο». Η έκθεση “υπαρξιακό” απαρτίζεται από το δίπτυχο, “Δεν Είμαι Αρκετός” και...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Ιουν 2025)

Η ελιά, σύμβολο ειρήνης, ζωής και σοφίας, συνοδεύει την ιστορία του ανθρώπου και της Μεσογείου εδώ και αιώνες.  Οι φωτογράφοι του Κέντρου Δημιουργικής Φωτογραφίας Θράκης καταγράφουν, με...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Ιουν 2025)

Η έκθεση των 25 καλύτερων φωτογραφιών με θέμα “Constructed Realities” που επιλέχθηκαν από τον φωτογράφο του Magnum, Martin Parr, και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του 16ου...

Book Reviews (15 Ιουν 2025)

Ένα νέο ετήσιο φεστιβάλ, με τίτλο «Οπτικές Αφηγήσεις» (Visual Narrations), εγκαινιάζεται στο Ηράκλειο Κρήτης, φιλοξενούμενο στην Αίθουσα Τέχνης της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

Έκθεση Φωτογραφίας & παρουσίαση μονογραφίας του Ανδρέα Zαχαράτου στο χώρο τέχνης Metaphor Athens Για πρώτη φορά στην  Αθήνα και στον  χώρο τέχνης METAPHOR Athens θα γίνει...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

 «Τα σημαντικά πράγματα παραμένουν σημαντικά,  όσο κι αν αλλάζει ο κόσμος»  Σε έναν κόσμο απορίας, αδιεξόδων και ανατροπών η φωτογραφία έρχεται να δώσει φωνή στο συναίσθημα, να...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

Η νέα έκθεση του καλλιτεχνικού φωτογράφου και εικαστικού θεραπευτή Αλέξανδρου Χριστοδουλόπουλου είναι ένας εσωτερικός διάλογος με τη θάλασσα – όχι ως τοπίο, αλλά ως ψυχικό τοπίο. Μέσα από μια σειρά...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

Ο Ηλίας Δημητρίου, ερασιτέχνης φωτογράφος από τη Φλώρινα, ασχολείται με τη φωτογραφία από πολύ μικρή ηλικία — τόσο με την αναλογική όσο και με την ψηφιακή μορφή της, με ιδιαίτερη έμφαση στην...

Cinema (09 Ιουν 2025)

Επί οκτώ μέρες στη Βωβούσα, στα Ζαγοροχώρια Ιωαννίνων, ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ένα ΟΜΑΔΙΚΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ που βασίζεται σε προφορικές ιστορίες, βλέπουμε ταινίες, κάνουμε πρακτικές ασκήσεις, εξερευνούμε το χωριό...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (22 Μάι 2025)

Έκθεση φωτογραφίας «Στην αγκαλιά της φύσης» της Φωτογραφικής ομάδας Κατερίνης στα πλαίσια του 1ου Φεστιβάλ Εθελοντισμού "ΑγκαλιάΖΩ" στο Αιγίνιο Πιερίας  Η Φωτογραφική Ομάδα Κατερίνης με χαρά...