Ο Νγκουγιέν Νγκοκ Λόαν σηκώνει το περίστροφο και πυροβολεί εξ επαφής τον συμπατριώτη του, Νκουγιέν Βαν Λεμ. Ο Λόαν είναι ο αρχηγός της Αστυνομίας του Νότιου Βιετνάμ και ο Λεμ είναι Βιετκόνγκ, Νοτιοβιετναμέζος κομμουνιστής. Μετά την εκτέλεση, ο Λόαν κινείται προς τους δημοσιογράφους και φωτογράφους που βρίσκονται μπροστά στο γεγονός. «Αυτοί οι άνθρωποι σκότωσαν πολλούς δικούς μου ανθρώπους, νομίζω ότι ο Βούδας θα με συγχωρήσει», λέει ατάραχος.

Η συγκλονιστική σκηνή της εν ψυχρώ εκτέλεσης του Λεμ από τον Λόαμ απαθανατίστηκε από τον φωτογράφο του Associated Press (AP), Eddie Adams, και παραμένει μία από τις πιο συγκλονιστικές φωτογραφίες του πολέμου στο Βιετνάμ. Η εικόνα παγώνει τον χρόνο ακριβώς τη στιγμή του θανάτου, καθώς έχει τραβηχτεί αμέσως μετά το πάτημα της σκανδάλης, τη στιγμή που ο Λεμ έχει πάρει μια έκφραση του πόνου, λίγα χιλιοστά του δευτερολέπτου αφότου η σφαίρα έχει διαπεράσει το κεφάλι του. Αν παρατηρήσουμε τη φωτογραφία από κοντά, θα δούμε τη σφαίρα που μόλις έχει διαπεράσει το κεφάλι του Λεμ. 

«Οι φωτογράφοι παραμένουν το πιο αποτελεσματικό όπλο στον κόσμο», είπε κάποτε ο Άνταμς. Η παραπάνω φωτογραφία του, που τραβήχτηκε την 1η Φεβρουαρίου του 1968 στη Σαϊγκόν, τον δικαίωσε, αφού όχι μόνο του χάρισε το Βραβείο Πούλιτζερ το 1969, αλλά αποτύπωσε την ωμότητα και τη βαρβαρότητα του πολέμου, φουντώνοντας το αντιπολεμικό κίνημα στις ΗΠΑ. Ο συναισθηματικός αντίκτυπος της φωτογραφίας έκανε πολλούς Αμερικανούς να ζητούν επιτακτικά το τέλος των εχθροπραξιών στο Βιετνάμ.

Η φωτογραφία προκάλεσε ανεπανόρθωτη ζημιά στην εικόνα των Αμερικανών, οι οποίοι πολεμούσαν στο πλευρό της κυβέρνησης του Νοτίου Βιετνάμ, εναντίον των κομμουνιστών του Βορείου Βιετνάμ και των ομοϊδεατών τους Βιετκόνγκ στο Νότιο Βιετνάμ.

Από την άλλη, η εκτέλεση του Λεμ επρόκειτο να αλλάξει για πάντα τη ζωή του Λόαν. Ένα από τα 11 παιδιά ενός εύπορου πολιτικού μηχανικού, ο Λόαν γεννήθηκε στην πόλη Χουέ. Διακρίθηκε για τις σχολικές του επιδόσεις και έγινε πιλότος στην πολεμική αεροπορία του Νότιου Βιετνάμ. Στη συνέχεια, αναρριχήθηκε γρήγορα και στην ηγεσία της Αστυνομίας και έγινε γνωστός για τον οξύθυμό του χαρακτήρα και τα ξεσπάσματα θυμού, κατά τη διάρκεια επιθέσεων ενάντια σε Βιετκόνγκ και άμαχο πληθυσμό.

Κάποιοι από αυτούς που γνώριζαν τον Λόαν είπαν ότι δεν θα εκτελούσε εν ψυχρώ τον Λεμ σε περίπτωση που δεν ήταν παρόντες οι δημοσιογράφοι και οι φωτογράφοι. Ο ίδιος είπε ότι προχώρησε σε αυτή την ενέργεια, επειδή ο Λεμ ήταν επικεφαλής μίας ομάδας που σκότωσε την οικογένεια ενός υφιστάμενού του. Παρόλα αυτά, αυτή η δολοφονία και γενικά οι θηριωδίες των δυνάμεων του Νότιου Βιετνάμ μετά την επίθεση του Τετ, προκάλεσαν την αντίδραση της αμερικανικής πλευράς. Αργότερα, ο Λόαν δικαιολόγησε την πράξη του λέγοντας ότι ένας υφιστάμενός του αρνήθηκε να εκτελέσει την εντολή του. «Σκέφτηκα τότε ότι έπρεπε να το κάνω εγώ», είπε. «Αν διστάσεις, τότε οι άνδρες σου δεν θα σε ακολουθήσουν».

Τρεις μήνες αργότερα, ο Λόαν τραυματίστηκε σοβαρά και μεταφέρθηκε στην Αυστραλία για να λάβει ιατρική βοήθεια. Εκεί, οι αντιδράσεις ήταν τόσο έντονες που γρήγορα μεταφέρθηκε στην Ουάσινγκτον. Στη συνέχεια, επέστρεψε στη Σαϊγκόν, όπου απαλλαγμένος από τα αστυνομικά του καθήκοντα αφιέρωσε τον χρόνο του σε ορφανά. Όταν η Σαϊγκόν παραδόθηκε, ο ίδιος ζήτησε από τους Αμερικανούς να τον φυγαδεύσουν. Εκείνοι τον αγνόησαν, αλλά παρόλα αυτά κατάφερε να διαφύγει με την οικογένειά του στις ΗΠΑ. Εγκαταστάθηκε στη Βιρτζίνια, όπου και άνοιξε μία πιτσαρία. Έκλεισε το 1991, όταν αποκαλύφθηκε η ταυτότητά του και η πελατεία του σχεδόν εκμηδενίστηκε. Σε μία από τις τουαλέτες της πιτσαρίας κάποιος είχε γράψει: «Ξέρουμε ποιος είσαι».

Παρά την καταξίωσή του, ο Eddie Adams δήλωσε ότι μετάνιωσε για τον αντίκτυπο που είχε η φωτογραφία του και ζήτησε συγγνώμη από τον Λόαν και την οικογένειά του. Σε μια επιστολή του στο περιοδικό TIME έγραψε: «Ο στρατηγός σκότωσε ένα Βιετκόνγκ και εγώ τον σκότωσα με τη φωτογραφική μου μηχανή. Οι φωτογραφίες είναι το πιο ισχυρό όπλο στον κόσμο. Οι άνθρωποι τις πιστεύουν, αλλά οι φωτογράφοι συχνά ψεύδονται, έστω και χωρίς δόλο. Οι φωτογραφίες λένε συχνά τη μισή αλήθεια, όπως και στην περίπτωση του Λόαν […] Δεν λέω πως ήταν σωστό αυτό που έκανε, αλλά ότι πρέπει να μπεις στη θέση του».

Από την επόμενη μέρα, αυτή η τελευταία στιγμή της ζωής του Λεμ θα απαθανατιζόταν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων σε εθνικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των New York Times. Μαζί με πλάνα ντοκιμαντέρ του NBC, η φωτογραφία αυτή έδωσε στους Αμερικανούς μια πλήρη εικόνα της βαρβαρότητας του πολέμου του Βιετνάμ και βοήθησε να τροφοδοτήσει μια αποφασιστική αλλαγή στην κοινή γνώμη.

 “Ήταν σαν γροθιά στο στομάχι με τρόπο που μόνο ένα οπτικό κείμενο μπορεί να κάνει”, είπε η Michelle Nickerson, αναπληρώτρια καθηγήτρια ιστορίας στο Loyola University Chicago που έχει μελετήσει το αντιπολεμικό κίνημα κατά την εποχή του Βιετνάμ. «Η φωτογραφία παρουσίασε τις εξελίξεις στην Τετ με τρόπο που δεν μπορείς να ποσοτικοποιήσεις από την άποψη του πόσοι άνθρωποι εκείνη τη στιγμή στράφηκαν εναντίον του πολέμου».

Η εκτέλεση έγινε την 1η Φεβρουαρίου 1968, δύο ημέρες αφότου οι δυνάμεις του Βιετκόνγκ και του Βορείου Βιετνάμ εξαπέλυσαν τις συντονισμένες επιθέσεις στην Τετ. Ξαφνικά, αντάρτες βρέθηκαν σε δεκάδες πόλεις, σχεδόν σε κάθε επαρχία του Νοτίου Βιετνάμ. Βρίσκονταν στους δρόμους της Σαϊγκόν, της πρωτεύουσας. Βρίσκονταν ακόμη και μέσα στο βαριά φυλασσόμενο συγκρότημα της Πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ήταν ένα συγκλονιστικό θέαμα για τους Αμερικανούς, οι οποίοι είχαν διαβεβαιωθεί από τον Πρόεδρο Lyndon B. Johnson και τον ανώτατο στρατηγό του στο Βιετνάμ, William C. Westmoreland, ότι ο εχθρός βρισκόταν στο σημείο λίγο πριν την διάλυσή του.

contact sheet iFocus

Η Meredith H. Lair, εμπειρογνώμονας στον πόλεμο του Βιετνάμ στο Πανεπιστήμιο George Mason, είπε ότι η επίθεση «ανάγκασε τους ανθρώπους να αναρωτηθούν εάν είχαν τροφοδοτηθεί με ψέματα από τη διοίκηση και να αμφισβητήσουν εάν ο πόλεμος πήγαινε τόσο καλά όσο τους είχαν κάνει να πιστέψουν, καθώς και να αμφισβητήσουν εάν ο πόλεμος θα μπορούσε να κερδηθεί εάν ο εχθρός υποτίθεται ότι ήταν ταλαιπωρημένος ενώ αυτός εμφανιζόταν τόσο δυνατός και αναζωογονημένος».

Τους μήνες μετά την επίθεση στην Τετ, η κοινή γνώμη μετατοπίστηκε πιο γρήγορα από οποιοδήποτε άλλο σημείο του πολέμου, είπε ο Dr. McMahon. Η φωτογραφία του Adams κέρδισε το βραβείο Pulitzer και το περιοδικό Time την χαρακτήρισε ως μία από τις 100 φωτογραφίες με τη μεγαλύτερη επιρροή που τραβήχτηκαν ποτέ.

«Μπορεί να μιλήσει για “τη φωτογραφία εκτέλεσης από τον πόλεμο του Βιετνάμ” όχι μόνο η γενιά που τον έζησε, αλλά πολλές γενιές αργότερα μπορούν να θυμηθούν αυτή την εικόνα», είπε η Susan D. Moeller, η συγγραφέας του “Shooting War: Photography and the American Experience of Combat” και καθηγήτρια ΜΜΕ και διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Maryland. «Αμέσως έγινε κατανοητό ότι ήταν μια εμβληματική φωτογραφία».

Ωστόσο, οι αποφάσεις για το πώς να εμφανιστεί αυτή η φωτογραφία και άλλες γραφικές εικόνες του πολέμου του Βιετνάμ ήταν θέματα συζήτησης στην αίθουσα σύνταξης των Times. «Θυμάμαι ορισμένες φωτογραφίες», είπε ο συντάκτης φωτογραφιών John G. Morris, «τις οποίες μόλις ήμουν αποφασισμένος να βάλω στην πρώτη σελίδα». Αυτή ήταν μια, όπως και η φωτογραφία του 1972 μιας γυμνής 9χρονης, της Phan Thi Kim Phuc, που ξεφεύγει από επίθεση ναπάλμ. Αυτή η φωτογραφία μπήκε στο κάτω μέρος της σελίδας.

Στο Νότιο Βιετνάμ, η εικόνα της εκτέλεσης αντηχούσε με διαφορετικό τρόπο. Στους Αμερικανούς το 1968, μετέφερε ότι το Βόρειο Βιετνάμ και οι Βιετκόνγκ ήταν πολύ ισχυρότεροι από ό,τι είχαν οδηγηθεί να πιστεύουν. Στους Νοτιοβιετναμέζους, μετέφερε το αντίθετο: αυτές οι δυνάμεις «δεν είχαν πλέον την αύρα της παντοδυναμίας που είχαν πριν», είπε ο Mark Philip Bradley, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.

Έπειτα, υπήρξαν οι συνέπειες για το πρόσωπο για το οποίο οι θεατές έτρεφαν τη λιγότερη συμπάθεια: τον στρατηγό Loan, τον δήμιο, που τελικά θα μετακομίσει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1978, η κυβέρνηση προσπάθησε ανεπιτυχώς να ακυρώσει την πράσινη κάρτα του. Πέθανε 20 χρόνια αργότερα στη Βιρτζίνια, όπου λειτουργούσε μια πιτσαρία.

Πηγές:

 https://www.nytimes.com/2018/02/01/world/asia/vietnam-execution-photo.html

 https://www.vice.com/

 https://www.bbc.com/news/world-us-canada-42864421

Πρόσφατα Άρθρα

Εκθέσεις Φωτογραφίας (24 Ιουν 2025)

Η φωτογραφική ομάδα Αμπάριζα πραγματοποιεί έκθεση φωτογραφίας από 27.06 έως και 30.06.2025. Φωτογραφίζω για να επικοινωνήσω αυτό που με κινητοποιεί, να αισθανθώ αυτό το βλέμμα, αυτή την...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (16 Ιουν 2025)

 «Ο κόσμος γύρω μας κυριολεκτικά κατακλύζεται από ανακλώμενες επιφάνειες. Υδάτινοι όγκοι, καθρέφτες, υγρά, γυαλιστερές επιφάνειες, νερά της βροχής, γιαλιά, βρεγμένα πατώματα, βιτρίνες, είναι...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Ιουν 2025)

Ο χώρος τεχνης o.art.ath παρουσιάζει την έκθεση φωτογραφίας του Κωνσταντινου Κοτορενη με τίτλο: «υπαρξιάκο». Η έκθεση “υπαρξιακό” απαρτίζεται από το δίπτυχο, “Δεν Είμαι Αρκετός” και...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Ιουν 2025)

Η ελιά, σύμβολο ειρήνης, ζωής και σοφίας, συνοδεύει την ιστορία του ανθρώπου και της Μεσογείου εδώ και αιώνες.  Οι φωτογράφοι του Κέντρου Δημιουργικής Φωτογραφίας Θράκης καταγράφουν, με...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (15 Ιουν 2025)

Η έκθεση των 25 καλύτερων φωτογραφιών με θέμα “Constructed Realities” που επιλέχθηκαν από τον φωτογράφο του Magnum, Martin Parr, και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του 16ου...

Book Reviews (15 Ιουν 2025)

Ένα νέο ετήσιο φεστιβάλ, με τίτλο «Οπτικές Αφηγήσεις» (Visual Narrations), εγκαινιάζεται στο Ηράκλειο Κρήτης, φιλοξενούμενο στην Αίθουσα Τέχνης της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

Έκθεση Φωτογραφίας & παρουσίαση μονογραφίας του Ανδρέα Zαχαράτου στο χώρο τέχνης Metaphor Athens Για πρώτη φορά στην  Αθήνα και στον  χώρο τέχνης METAPHOR Athens θα γίνει...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

 «Τα σημαντικά πράγματα παραμένουν σημαντικά,  όσο κι αν αλλάζει ο κόσμος»  Σε έναν κόσμο απορίας, αδιεξόδων και ανατροπών η φωτογραφία έρχεται να δώσει φωνή στο συναίσθημα, να...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

Η νέα έκθεση του καλλιτεχνικού φωτογράφου και εικαστικού θεραπευτή Αλέξανδρου Χριστοδουλόπουλου είναι ένας εσωτερικός διάλογος με τη θάλασσα – όχι ως τοπίο, αλλά ως ψυχικό τοπίο. Μέσα από μια σειρά...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (09 Ιουν 2025)

Ο Ηλίας Δημητρίου, ερασιτέχνης φωτογράφος από τη Φλώρινα, ασχολείται με τη φωτογραφία από πολύ μικρή ηλικία — τόσο με την αναλογική όσο και με την ψηφιακή μορφή της, με ιδιαίτερη έμφαση στην...

Cinema (09 Ιουν 2025)

Επί οκτώ μέρες στη Βωβούσα, στα Ζαγοροχώρια Ιωαννίνων, ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ένα ΟΜΑΔΙΚΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ που βασίζεται σε προφορικές ιστορίες, βλέπουμε ταινίες, κάνουμε πρακτικές ασκήσεις, εξερευνούμε το χωριό...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (22 Μάι 2025)

Έκθεση φωτογραφίας «Στην αγκαλιά της φύσης» της Φωτογραφικής ομάδας Κατερίνης στα πλαίσια του 1ου Φεστιβάλ Εθελοντισμού "ΑγκαλιάΖΩ" στο Αιγίνιο Πιερίας  Η Φωτογραφική Ομάδα Κατερίνης με χαρά...