«Ποιος είναι αυτός ο άγνωστος μέσα μας, που διαλέγει τη στιγμή του κλίκ, που επιλέγει τι έχει ενδιαφέρον και που τελικά μας κατευθύνει; Ένας άλλος εαυτός μας ίσως, που τον μαθαίνουμε από τις επιλογές του.»

Παναγιώτη, πότε ήταν η στιγμή που συνειδητοποιείς πως η φωτογραφία σε συγκινεί;

Με θυμάμαι να πειραματίζομαι με την φωτογραφική μηχανή του πατέρα μου από την ηλικία που χρειαζόταν να ανέβω σε καρέκλα για να ανοίξω το επάνω ντουλάπι, όπου βρισκόταν. Δεν ήταν το φωτογραφικό αποτέλεσμα που με έλκυε εκείνη την εποχή, αλλά η διαδικασία. Ετσι πέρασαν χρόνια με μια υποβόσκουσα αυτοσυντήρητη αίσθηση κενού, η οποία έβγαινε στην επιφάνεια κάθε φορά που έβλεπα φωτογραφίες άλλων. Μεγαλώνοντας, πήρα τη δική μου φωτογραφική μηχανή, κι άρχισα να γεμίζω φιλμ στις διακοπές μου, κυρίως τοπία, χωρίς όμως να παίρνω την ικανοποίηση μιας καλής φωτογραφίας. Αποπροσανατολίστηκα, θεώρησα άπιαστο όνειρο την καλή φωτογραφία και απογοητεύτηκα. Έπρεπε να φτάσει η ψηφιακή εποχή, όπου η ευκολία του να ελέγχεις άμεσα το αποτέλεσμα της λήψης με έβαλε και πάλι στο παιχνίδι.

Στη φωτογραφική σου πορεία υπήρξαν δάσκαλοι ή καθοδηγητές που σε βοήθησαν να μπεις σε έναν δρόμο ή ήταν μία μοναχική πορεία πειραματισμού μέχρι να τοποθετηθείς κάπου;

Ναι, βεβαίως υπήρχαν. Η αρχική μου αίσθηση για την καλή φωτογραφία ήταν η «εντυπωσιακή φωτογραφία». Πάντα προσπαθούσα με πάθος να βγάλω εντυπωσιακές φωτογραφίες. Αυτό όμως δεν τις έκανε απαραίτητα καλές. Τα θετικά σχόλια φίλων δεν κάλυπταν το κενό μου, αφού δεν μπορούσα να συμφωνήσω. Ετσι, βρέθηκα στο πρώτο μου 2ετές σεμινάριο καλλιτεχνικής φωτογραφίας, το 2009. Τον πρώτο χρόνο προσπαθούσα να καταλάβω, τι κάνει «καλή» μια φωτογραφία. Ταυτόχρονα προσπάθησα να «δω» φωτογραφίες άλλων, όχι μόνο καθιερωμένων καλλιτεχνών του παρελθόντος και του παρόντος αλλά κυρίως επαγγελματιών και απλών ανθρώπων, από αναμνηστικές μέχρι εμπορικές. Τα πρώτα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά! Δεν μπορούσα να προσδιορίσω ούτε κριτήρια (απτά ή διαισθητικά) ούτε κανόνες. Ταυτόχρονα φωτογράφιζα, χωρίς επιτυχία και χωρίς σχέδιο. Ο χρόνος έπαιξε καθοριστικό ρόλο, στο να αρχίσω να «βλέπω». Κάποια στιγμή γύρω στην ολοκλήρωση του 2ετούς σεμιναρίου έπιασα τον εαυτό μου να διαλέγει, από φωτογραφίες άλλων, έχοντας την αίσθηση ότι κάποιες μου άρεσαν ενώ κάποιες άλλες τις απέρριπτα. Ο βασικός λόγος ήταν ότι κάποιες τις είχα βαρεθεί. Η πληθώρα εικόνων που είχα δει αυτά τα 2 χρόνια είχε «γυμνάσει» τη ματιά μου, χωρίς όμως το σεμινάριο να προλάβει να με επηρεάσει ή να με κατευθύνει (τουλάχιστον άμεσα). Εξακολουθούσα να φτιάχνω εντυπωσιακές και ωραίες φωτογραφίες, οι οποίες στερούνταν περιεχομένου, με την απογοήτευση να με κάνει ακόμη πιο επίμονο.

Ακολούθησε ένα 2ο σεμινάριο με άλλον δάσκαλο. Από την μια η πιο καλλιτεχνική τοποθέτηση του σεμιναρίου και από την άλλη η 2+ ετών συσσωρευμένη εμπειρία μου, με βοήθησαν ώστε να αρχίσω να κατανοώ αυτά που άκουγα με μεγαλύτερη άνεση. Τότε ήταν που αποφάσισα να αρχίσω να τραβάω φωτογραφία δρόμου, ως μια προσπάθεια για αλλαγή και δοκιμή. Μέχρι τότε η φωτογραφία δρόμου δεν μου ήταν κατανοητή, δεν την καταλάβαινα, μου φαινόταν πεζή. Είχα δαπανήσει 3 χρόνια με το να σκηνοθετώ φωτογραφίες και ιστορίες (lost dreams Project), χωρίς την επιθυμητή επιτυχία (αφού οι φωτογραφίες έχαναν αυτό το κάτι που θα σε συγκινούσε, παρόλο που ήταν ωραίες και εντυπωσιακές). Είχε φτάσει ο καιρός να δοκιμάσω κάτι άλλο, ως αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτοπροσδιορισμού μου.

Ωστόσο, για να απαντήσω και στην ερώτησή σου, θα έλεγα ότι σίγουρα επηρεάστηκα από τα 2 σεμινάρια αλλά δεν θα δήλωνα ότι λειτούργησαν ως βοήθεια για να επιλέξω ένα δρόμο. Η πορεία ήταν μοναχική και πιστεύω ότι καλλιτεχνική φωτογραφία δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά, παρά μόνο μοναχικά. Χρειάζεσαι χώρο και χρόνο για να λειτουργήσεις, και κυρίως για να νιώσεις.

Αν θελήσουμε να κατηγοριοποιήσουμε το έργο σου μέχρι τώρα, θα συμφωνούσες πως εντάσσεται στην καλλιτεχνική φωτογραφία κι αν όχι πού;

Μου ζητάς να με κατατάξω σε μια κατηγορία, άρα τα κριτήρια μου και η άποψη που θα εκφράσω θα είναι έντονα υποκειμενικά, άρα θα σου μεταφέρω την δική μου εικόνα. Κατά καιρούς έχω προσπαθήσει να φωτογραφίσω διαφορετικά θέματα, όπως τοπία, ημερήσια projects σε αυτοσχέδιοmini studio, σκηνοθετημένες φωτό με κόσμο ή χωρίς, αναμνηστικές κ.α. Σε όλες τις φωτογραφίες που τελικά θα κρατήσω, θα πρέπει να δω κάτι διαφορετικό, κάτι που να με βάζει σε σκέψη, κάτι που να με κάνει να φτιάχνω ιστορίες, κάτι που θα μπορεί να έχει δεύτερες ή διαφορετικές ερμηνείες. Προσπαθώ να δημιουργήσω κάτι πιο αφηρημένο, κάτι διαφορετικό που να παίζει με τα όρια του πραγματικού. Αυτό, θεωρώ ότι είναι καλλιτεχνική φωτογραφία, άρα απαντώ στην ερώτησή σου με ένα «ναι».

Dark Side από το σπίτι στη δουλειά και πίσω. Μα όλα αυτά όντως συνέβαιναν στο δρόμο ή έκανες πολλές φορές κοπάνα; Θα ήθελες να μας πεις λίγα λόγια για το Dark Side;

Ναι, όλα αυτά συνέβαιναν στο δρόμο. Εκεί που συμβαίνουν σχεδόν τα πάντα, αλλά που εγώ/εσύ/εμείς δεν είμαστε τόσο τυχεροί να βρεθούμε κοντά τους ή που δεν είχαμε την διάθεση και την καθαρή σκέψη ή και την ταχύτητα να τα δούμε και να τα τραβήξουμε έξω από τη ροή του χρόνου, παγώνοντάς τα.

Το Dark Side είναι το αποτέλεσμα της προσπάθειας μου να κάνω φωτογραφία δρόμου. Το 95% του υλικού έχει ληφθεί κατά την πεζή επιστροφή μου από το γραφείο στο σπίτι. Μάλιστα, επειδή από το γραφείο φεύγω συνήθως αργά, θα παρατηρήσεις ότι οι περισσότερες φωτογραφίες είναι νυχτερινές. Ηκαθημερινή ένταση της δουλειάς στο γραφείο αποβάλλεται ως φωτογραφική ενέργεια στο τέλος της ημέρας. Εχω παρατηρήσει ότι όσο πιο πιεστική είναι μια μέρα, τόσο πιο παραγωγική είναι, στο τέλος της, φωτογραφικά.

Το Dark Side δεν ξεκίνησε ως θεματικό έργο ούτε ως Project. Όπως είπα παραπάνω ξεκίνησε ως μια προσπάθεια αλλαγής πλεύσης. Όμως έπρεπε να κάνω κάτι που να μου αρέσει και να με εκφράζει. Επρεπε να βάλω ένα προσωπικό στοιχείο, ώστε οι φωτογραφίες να συγκινήσουν πρώτα εμένα τον ίδιο. Δεν ήξερα τι είναι αυτό, ούτε καν ήξερα πώς να κάνω φωτογραφία δρόμου. ʼρχισα λοιπόν, να βγάζω φωτογραφίες και στη συνέχεια να τις πετάω, και πάλι τα ίδια, σχεδόν κάθε μέρα! Μετά από πολλές εκατοντάδες λήψεις άρχισα να διακρίνω κάποια στοιχεία που μου προκαλούσαν ενδιαφέρον.

Ενδιαφέρον… τι σημαίνει πάλι αυτό; Για μένα σημαίνει μια ένταση που δημιουργείται εσωτερικά και διεγείρει τις αισθήσεις, αφήνοντας ένα μικρό χαμόγελο στα χείλη και μια ψευδή αίσθηση επιτυχίας. Κάποιες από τις φωτογραφίες που έβγαζα, άρχισαν δειλά δειλά να μου δημιουργούν παρόμοια συναισθήματα όπως θλίψη, εγκλεισμό, απομόνωση, αποξένωση και φόβο. Όχι, δεν προσπάθησα να βγάλω τέτοιες φωτογραφίες επι σκοπού. Όταν φωτογραφίζω δεν σκέφτομαι! Στην αρχή το έκανα και αποδείχτηκε μεγάλο λά&