Με τη φωτογραφική εργασία του Πέτρου Μήτκα ήρθα σε επαφή για πρώτη φορά όταν την παρουσίασε στο Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης. Οι «Πρώτες Εικόνες», το φωτογραφικό βιβλίο του Πέτρου, που περιέχει πορτραίτα κατοίκων του τόπου καταγωγής του, μίλησε κατευθείαν στη καρδιά μου, ίσως επειδή κατέγραφε έναν κόσμο οικείο σε μένα αλλά και στους περισσότερους από εμάς, έναν κόσμο που μας κάνει να επιστρέφουμε στα χρόνια της αθωότητας, ίσως όμως και επειδή είναι ένας κόσμος που σιγά - σιγά χάνεται…

Ο Πέτρος Μήτκας στις «Πρώτες Εικόνες» του φωτογραφίζει τους κατοίκους του χωριού του. Είναι λοιπόν μια εργασία που περιλαμβάνει αποκλειστικά πορτραίτα κατοίκων του Στρυμονικού, η οποία όμως περιγράφει με τον πιο άμεσο τρόπο πιστεύω την ζωή στο χωριό με τις χαρές, τις δυσκολίες, τις ιδιαιτερότητες της.

Στην εισαγωγή του βιβλίου ο Ηρακλής Παπαιωάννου, μεταξύ άλλων, αναφέρει:

«Ο Μήτκας φωτογραφίζει τους συγχωριανούς του με μηχανη μεγάλου φορμά, σε πόζες στημένες, όπου οι εικονιζόμενοι ατενίζουν τον φακό, διατηρουν όμως την ελευθερία της προσωπικής τους έκφρασης μέσα από τη χειρονομία και τη στάση του σώματος. Οι λήψεις είναι υπαίθριες και αξιοποιούν το φυσικό φως, ενώ πραγματοποιούνται στο οικείο περιβάλλον του καθενός: στην αυλή του, μπροστά στο μαγαζί του. Ως συνθέσεις είναι μελετημένες, διαθέτουν όμως μια ουσιαστική απλότητα και αμεσότητα.»

Τα παραπάνω λοιπόν ίσως και να εξηγούν την αίσθηση της οικειότητας που προανέφερα.

Ο Ηλίας Κουτσούκος δίνει βαρύτητα στην αποτύπωση της εποχής που χάνεται και αναφέρει σχετικά, στο κείμενο του με τίτλο: Συναρπαστική Ανθρωπογεωγραφία

«Στη σύγχρονη εποχή, που η μνήμη και η σημασία της καθημερινά «βιάζονται» από τις ταχύτητες της πληροφορίας και της ψηφιακής εξέλιξης, οι φωτογραφίες των ανθρώπων του Στρυμονικού από τον φακό του Μήτκα φαίνονται σαν Αποκάλυψη του άλλου χρόνου μέσα μας.»

Ο ίδιος ο φωτογράφος, μιλώντας για το βιβλίο του, εξηγεί:

«Μεγαλώνοντας ζητούσα να κατακτήσω τον κόσμο. Έφυγα από τον τόπο στον οποίο γεννήθηκα διερευνώντας τα όριά μου, ψάχνοντας για νέα ερεθίσματα. Οι αποφάσεις ήταν εύκολες, το ίδιο και η υλοποίησή τους. Εγκατέλειψα το χωριό μου, τη χώρα μου και κατευθύνθηκα βόρεια, εκεί όπου τα πράγματα είναι οργανωμένα και οι δυνατότητες να πετύχεις τους στόχους σου περισσότερες. Η σουηδική κοινωνία μου έδωσε κάθε ευκαιρία να κάνω πράγματα για τον εαυτό μου, αλλά και για τους άλλους.

  Πάντοτε όμως επέστρεφα στο μέρος όπου γεννήθηκα, στην αρχή έτσι απλά, γιατί εκεί είχα αφήσει τους φίλους και το σπίτι μου, ενώ αργότερα συνειδητοποίησα ότι υπήρχε και κάποιος σημαντικότερος λόγος, ο οποίος με το πέρασμα των χρόνων άρχισε να διαμορφώνεται καθαρότερα στο μυαλό μου.

 Πηγαίνοντας πίσω στο χρόνο, στις «πρώτες εικόνες» μου, είδα τον ήλιο ολοκόκκινο στο φθινοπωρινό ουρανό της ανατολής και πρόσωπα...

Πρόσωπα σκαμμένα από το μόχθο της ζωής, κουρασμένα από τους πολέμους και τις αλλαγές πατρίδων, αλλά συγχρόνως τόσο χαρούμενα που εγώ «υπήρχα». Μεγαλώνοντας ανάμεσά τους, ο κύκλος των «πρώτων εικόνων» επεκτάθηκε από το αμιγές οικογενειακό περιβάλλον σε ολόκληρη την κοινωνία του μικρού χωριού, μέχρι να «ανακαλύψω» και τον τελευταίο συγχωριανό μου. Χαρές, λύπες, γκρίνια, μιζέρια, μα πάνω από όλα αγάπη και συνύπαρξη. Όλα αυτά τα εγκατέλειψα με την επαναστατικότητα της εφηβείας, πείθοντας τον εαυτό μου ότι η μικρή αυτή κοινωνία με καταπιέζει, ενώ εγώ γεννήθηκα για να είμαι ελεύθερος χωρίς καμία εξάρτηση από αυτήν.

 Επέστρεψα όμως με νέες γνώσεις, δουλειά, εμπειρία ζωής, καινούργιους φίλους και γνωστούς. Μου έλειπε πολύ ο κόκκινος ήλιος της ανατολής - που πολύ φειδωλά παρέχει ο σουηδικός βοράς - και τα πρόσωπα αυτά του χωριού μου.

 Επέστρεψα με τη γνώση ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι πολύ σημαντικοί για μένα και ότι η συνύπαρξή μου μαζί τους καθόρισε την προσωπικότητά μου.

 Επέστρεψα, γιατί ανακάλυψα ότι ανήκω εδώ, χωρίς αυτό να αποκλείει το ενδεχόμενο να ανήκω και αλλού.

 Αποφάσισα να τους φωτογραφίσω - καταγράφοντας λεπτομερώς την κάθε οικογένεια -, ανακαλύπτοντας έτσι νέα πράγματα τόσο για αυτούς όσο και για τον εαυτό μου. Μετά από έναν χρόνο έρευνας (1999-2000), αφού η ιδέα και ο φωτογραφικός τρόπος προσέγγισης είχαν πια αποκρυσταλλωθεί στο μυαλό μου, απέμενε μόνο η υλοποίηση του στόχου. Ξεκίνησα να φωτογραφίζω, διερευνητικά στην αρχή, το 1999 και ολοκλήρωσα το 2004.

 Η προσέγγισή μου απαιτούσε μηχανή μεγάλου φορμά τόσο για τεχνικούς όσο και για αισθητικούς λόγους. Το μέγεθος (10Χ12,5) και η ποιότητα των αρνητικών είχαν άμεση σχέση με το τελικό αποτέλεσμα του πορτρέτου που οραματιζόμουν. Το κύρος, η σοβαρότητα και  ο καθαρός χρόνος της λήψης, της μηχανής του μεγάλου φορμά, ήταν  καθοριστικά για τη διαμόρφωση ενός πορτρέτου σε βάθος αλλά και της αντικειμενικότητας που απαιτούσα από την προσέγγισή μου. Προσπάθησα να αποφύγω κάθε υπερβολή στη σύνθεση χωρίς να κατευθύνω καθόλου τα μοντέλα μου. Τα πρόσωπα, τα χέρια, τα ρούχα τα παπούτσια αλλά πάνω απ’ όλα η έκφραση και το βλέμμα, καθόρισαν τη εικόνα.  

Πιστεύω ότι πολύ σημαντικό με εργασίες τέτοιου είδους - καταγραφής κοινωνικών ομάδων - είναι η γνώση του θέματος.»

Μιλώντας για τη φωτογραφική του πορεία, ο Πέτρος αναφέρει:

«Η ενασχόλησή μου με τη φωτογραφία ξεκίνησε το 1982, σε ένα πλαίσιο γενικών ενδιαφερόντων, με τη συμμετοχή μου σε βραδινά τμήματα φωτογραφικής εκπαίδευσης.

Έχοντας ξεκινήσει τις πανεπιστημιακές μου σπουδές, στην Uppsala, στη Σουηδία, ήδη από το 1976, τα επιστημονικά μου ενδιαφέροντα κινούνταν στη σφαίρα προσδιορισμού ειδικότητας.

Το 1982 ξεκίνησα έναν κύκλο διετούς φωτογραφικής εκπαίδευσης στη σχολή φωτογραφίας Linne Fotoskola στην Uppsala με δάσκαλο τον Frank Watson.

Κοντά μου είχα πάντα τον φίλο μου Αλέξη Παπαιωάννου ως μόνιμη και ατέλειωτη επιρροή.

Η γέννηση του γιού μου το 1983 υπήρξε ο συναισθηματικός παράγοντας επιρροής να στραφώ ολοκληρωτικά προς τις φωτογραφικές σπουδές. Μετά από εξετάσεις εισήλθα στην σχολή φωτογραφίας Nordens Fotoskola, BiskopsArnö τo 1984, και αποφοίτησα το 1988.

Το 1988 έχοντας το πτυχίο στα χεριά, επέστρεψα στις Σέρρες όπου σε συνεργασία με τη Λαϊκή Επιμόρφωση ξεκίνησα το Φωτογραφικό Εργαστήρι Σερρών.

Μετακομίζοντας στη Θεσσαλονίκη και συνεργαζόμενος με τον Δήμο Σταυρούπολης ξεκίνησα το Φωτογραφικό Εργαστήρι Σταυρούπολης το 1990 το οποίο εξελίχθηκε σε Σχολή Φωτογραφίας έως το 1999, ενώ ταυτόχρονα ασχολήθηκα επαγγελματικά με τη φωτογραφία για πέντε χρόνια.

Από το 1995 έως το 1998 διετέλεσα μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και πρώτος γραμματέας του Μουσείου.

Παράλληλα και σε συνεργασία με τον Δήμο Καλαμαριάς ξεκίνησα το Φωτογραφικό Εργαστήρι Καλαμαριάς το 1997 έως 2011.

Όλη αυτή τη φοβερά δημιουργική περίοδο η σκέψη μου ήταν να κρατήσω ζωντανή την καλλιτεχνική φωτογραφία και ανεπηρέαστη από την επαγγελματική μου δραστηριότητα.

Η πρώτη μου ολοκληρωμένη φωτογραφική εργασία ”Έλληνες Τσιγγάνοι”, παρουσιάστηκε στο πάρκο του Λευκού Πύργου, σε δυο τσιγγάνικα τσαντίρια, το 1990 στο πλαίσιο της Φωτογραφικής Συγκυρίας.

Ήταν μια εργασία που αφορούσε την καταγραφή της ζωής μιας ομάδας Σερραίων τσιγγάνων για τέσσερα χρόνια.

Την ίδια χρονιά και με υποτροφία του Μουσείου Τέχνης της Uppsala, οι” Έλληνες Τσιγγάνοι”, παρουσιάστηκαν και εκεί.

Η δεύτερη ολοκληρωμένη μου εργασία αφορούσε την απεικόνιση της γενιάς του πατέρα μου στο χωριό μου, το Στρυμονικό, Σερρών. Ξεκίνησα φωτογραφίζοντας δοκιμαστικά το 1999 και ολοκλήρωσα το 2004.

Η δουλειά μου αυτή, που την ονόμασα “Πρώτες Εικόνες”, παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης στο Γενί Τζαμί το 2006, στο χωριό μου το 2007, και στην Κωνσταντινούπολη το 2007.

Το 2006, με την οικονομική υποστήριξη του Δήμου Στρυμονικού αλλά και του Μουσείου Φωτογραφίας κατάφερα να τυπώσω το πρώτο μου φωτογραφικό λεύκωμα με θέμα τις "Πρώτες Εικόνες".

Η φωτογραφική μου εκπαίδευση αλλά και η προσωπική μου προσέγγιση αφορούσε πάντα τον άνθρωπο και αυτός αποτελούσε πάντα το επίκεντρο του ενδιαφέροντός μου.

“Παιδί” του August Sander, θαυμάζω τη δουλειά του και τον θεωρώ ως τον φωτογράφο με τις μεγαλύτερες επιρροές.

Ομολογώ ότι η εργασία μου ”Πρώτες Εικόνες” έχει ως πρότυπο τον ”Άνθρωπο του 20ου Αιώνα” του August Sander.

Ευχαριστώ τη Μένη Σεϊρίδου και το iFocus για την όμορφη συνεργασία.

Πέτρος Μήτκας