Το iFocus.gr παρουσιάζει τον φωτογράφο Νίκο Νικόπουλο, την Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου-19, στις 19:00, στην iFocus Photo Gallery. Με αφορμή την παρουσίαση τού φωτογραφικού του έργου, στη γκαλερί του iFocus.gr, μιλήσαμε μαζί του.

Διαβάστε τη συνέντευξή του παρακάτω:

 Πότε συνειδητοποιείς πως η φωτογραφία είναι αυτή η μορφή Τέχνης που καταφέρνει να αγγίζει την ψυχή σου; 

Ανέκαθεν μου άρεσαν οι τέχνες, σε όλες τις μορφές. Παρακολουθούσα κινηματογράφο, θέατρο, άκουγα μουσική και διάβαζα βιβλία. Κάθε τι που ενίσχυε την αισθητική μου ήταν καλοδεχούμενο. Με τη φωτογραφία ομολογουμένως είχα ασχοληθεί λιγότερο ή και καθόλου σε σχέση με όλες τις άλλες τέχνες. Δεν ξέρω γιατί, ίσως περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να ωριμάσει μέσα μου. Αυτή η στιγμή ήρθε μετά από παρότρυνση αγαπημένων προσώπων, έτσι ξύπνησα ένα πρωί και είπα μήπως είναι η κατάλληλη στιγμή; 

 Ποιά είναι τα πρώτα σου φωτογραφικά βήματα, και τι δυσκολίες αντιμετώπισες; 

Τα πρώτα φωτογραφικά βήματα και ουσιαστικά την πρώτη γνωριμία με την φωτογραφία σαν τέχνη την έκανα στο εργαστήριο δημιουργικής φωτογραφίας του δήμου Περιστερίου με δάσκαλο τον Βασίλη Νίκα με τον οποίο έχω την χαρά να συνεργάζομαι ακόμη και σήμερα κάνοντας την δύσκολη δουλειά της επιμέλειας του φωτογραφικού μου project . Στην συνέχεια παρακολούθησα σεμινάρια με τον Λουκά Βασιλικό για αρχάριους και για προχωρημένους φωτογράφους. Οι δυσκολίες δεν ξέφευγαν από αυτές που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι σε κάθε ενασχόληση μ' ένα καινούριο αντικείμενο. Το να βρώ τον χαρακτήρα μου μέσα σ όλο αυτό ήταν κάτι που μ απασχολούσε έντονα από την αρχή. Ευτυχώς είχα την τύχη να συναντήσω καλούς δασκάλους και εύστοχη καθοδήγηση. 

 Αν και δεν θεωρώ πως η φωτογραφία έχει “ταμπέλες” σε ποια κατηγορία κατατάσσεις το δικό σου έργο; 

Ούτε εγώ πιστεύω στις ταμπέλες και τις αποφεύγω. Πιστεύω όμως στον χαρακτήρα και την προσωπικότητα μιας δουλειάς. Στην προκειμένη περίπτωση έβαλα τα παπούτσια της κοινωνικής φωτογραφίας. Αν μέσα απ το έργο μου ευαισθητοποιήσω έστω και έναν άνθρωπο σημαίνει ότι κάτι έκανα.

 Σε αυτή τη συζήτηση εστιάζω σε μια συγκεκριμένη φωτογραφική εργασία σου η οποία στάθηκε αφορμή  για την παρουσίαση που διοργανώνουμε την Τετάρτη στις 11 Δεκεμβρίου στην iFocus Photo Gallery, πες μας πώς προέκυψε και τι ακριβώς είναι αυτό που σε ενδιαφέρει βγάζοντας στο φως ένα τόσο λεπτό κοινωνικό ζήτημα.

Η δουλειά αυτή έχει να κάνει με την καθημερινότητα ενηλίκων ατόμων μ αναπηρία (αυτισμό, νοητική υστέρηση και σύνδρομο down) γίνεται σε συνεργασία με το Κ.Ε.Ε.Π.Ε.Α. «Ορίζοντες» ένα ειδικό σχολειό στην Ηλιούπολη και τον σύλλογο συνδρόμου DOWN Ελλάδας στην Θεσσαλονίκη. Αφορμή ήταν η προσωπική ανάγκη επαφής και επικοινωνίας με μια τόσο παρεξηγημένη κοινωνική ομάδα. Μ' ενοχλούσε πάντα ο αποκλεισμός και η αποστροφή της πλειοψηφίας των ανθρώπων στο πρόσωπο των ατόμων αυτών. Στόχος είναι μέσα απ αυτή την σειρά φωτογραφιών να δει ο κόσμος ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι το ‘’τέρας’’ που πολεμάμε και ότι η καθημερινότητα τους δεν απέχει απ' αυτή των υπολοίπων, ζούν, αναπνέουν, έχουν παρέες, ενδιαφέροντα, αγαπάνε, είναι σκεπτικοί, είναι χαρούμενοι, είναι λυπημένοι και είναι όλα αυτά που χαρακτηρίζουν έναν άνθρωπο.

 Τι απάντηση δίνεις στην στερεότυπη αντίληψη που μας υπαγορεύει πως στην καλλιτεχνική φωτογραφία ποτέ δεν φωτογραφίζουμε παιδιά και πιο συγκεκριμένα παιδιά με ειδικές ανάγκες ή ευπαθείς ομάδες, για να συγκινήσουμε το ευρύ κοινό, εκτός κι αν είμαστε φωτοδημοσιογράφοι; 

 Ειλικρινά δεν ξέρω τι απάντηση να δώσω σ' αυτό. Αυτό που έχω καταλάβει από προσωπική πείρα είναι ότι όλα ξεκινούν απ' την καλή πρόθεση και τον σεβασμό στον άνθρωπο. Αυτό δεν έχει να κάνει ούτε με την ηλικία του ούτε με την ικανότητα του να ενταχτεί σ' αυτό που εμείς λέμε "ολοκληρωμένη κοινωνία". Οπότε νομίζω ότι έχει να κάνει καθαρά μ' αυτόν που κρατάει την κάμερα, τι έχει στο μυαλό του και πώς το χρησιμοποιεί. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η πρόθεση μου δεν ήταν να συγκινήσω, ούτε να εστιάσω στη διαφορετικότητα καθεαυτού ώστε να προκαλέσω. Αντιθέτως, εστιάζω στον κοινό τόπο της ομάδας αυτής με τον τυπικό πληθυσμό.

Εστιάζω σ΄όλα αυτά που καταργούν τη διαφορετική τους αντιμετώπιση.

 Θα ήθελα, αν επιτρέπεται, να μας εξηγήσεις ποια διαδικασία ακολούθησες και τι υπαγορεύει το πρωτόκολλο του πλαισίου για να υλοποιηθεί αυτή η εργασία. 

Το πλαίσιο είναι πολύ αυστηρό και έτσι πρέπει να είναι. Όλες οι διαβεβαιώσεις απ' τη μεριά μου σα δημιουργό έχουν να κάνουν με τη χρήση των φωτογραφιών και τα πνευματικά δικαιώματα. Αυτό περιλαμβάνει και νομικές δεσμεύσεις, μη ξεχνάμε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με γονείς των ανθρώπων αυτών και ποιος είναι αυτός ο γονέας που δε θέλει το καλό τού παιδιού του. 

 Είναι ψυχοφθόρο να εργάζεσαι μέσα σε αυτές τις μη φυσιολογικές συνθήκες και να φωτογραφίζεις ταυτόχρονα; Ποια είναι τα γνωστικά εργαλεία που επιστράτευσες για να ισορροπήσεις; 

Kάθε εργασία έχει τις δικές τις δυσκολίες και κάθε εργασιακό περιβάλλον τους δικούς του κανόνες. Παρακολουθώντας τους εμπειρότερους κατάφερα να ενταθώ σ' αυτό το πλαίσιο και προσπάθησα να μιλήσουμε την ίδια γλώσσα. Σημασία έχει ότι κάθε μέρα που γυρίζω σπίτι έχω τόσο ευχάριστα και σημαντικά πράγματα να σκεφτώ και να διαχειριστώ που δε μου αφήνουν να σταθώ στο ψυχοφθόρο (αν υπάρχει) της υπόθεσης. Αυτό με απελευθερώνει και σα δημιουργό και σαν εργαζόμενο.

 Η ιδέα να φτιάξεις το πρώτο φωτογραφικό εργαστήρι για άτομα με αναπηρία, από όσο καταλαβαίνουμε, βρήκε εύφορο έδαφος και κοινή αποδοχή από γονείς και εκπαιδευτικούς. Εσύ τι νιώθεις για όλο αυτό και ποιες είναι οι σκέψεις σου για το μέλλον; 

Η ιδέα για τη δημιουργία του εργαστηρίου ήρθε με τον καιρό και την τριβή με τους εκπαιδευόμενους. Σκέφτηκα πως αξίζει να δοκιμάσουμε και να δώσουμε ένα τρόπο έκφρασης σ' αυτούς τους ανθρωπους και το αποτέλεσμα μάς δικαιώνει όλους, καθημερινά. Ασφαλώς σημαντικό ρολό έπαιξε η εμπιστοσύνη του Δ.Σ. του Κ.Ε.Ε.Π.Ε.Α. «Ορίζοντες» και των γονέων των εκπαιδευόμενων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα αυτό. Τους ευχαριστώ όλους από καρδίας. Το εργαστήριο λειτουργεί με τις αρχές και τους κανόνες ενός τυπικού εργαστηρίου δημιουργικής φωτογραφίας προσαρμοσμένους στις ανάγκες της ειδικής αγωγής. Μέχρι στιγμής η χρονιά είναι πολύ παραγωγική, είχαμε την συμμετοχή και την έκθεση ενός εκπαιδευόμενου στο 9ο φωτογραφικό παιχνίδι του Αχιλλέα Νάσιου, που είχα την χαρά και την τιμή να συμμετέχω κι εγώ, και το εν εξελίξει project υποβρύχιας φωτογραφίας ‘’η μνήμη του νερού’’ σε συνεργασία και επιμέλεια της Ρενέ Ρεβάχ στο οποίο συμμετέχουν τέσσερις απ' τους εκπαιδευόμενους μας. Σ' αυτό το σημείο θέλω να τους ευχαριστήσω και τους δυο γιατί έδωσαν και δίνουν τον καλύτερο τους εαυτό και την αγάπη τους.

 Οι σκέψεις για το μέλλον θέλω να είναι παραγωγικές, για παράδειγμα η ενίσχυση και εξέλιξη του προγράμματος είναι κάτι που μελετάμε πολύ προσεκτικά. 

 Μόνο τρία χρόνια φωτογραφικής πορείας και ήδη σου άνοιξαν τον δρόμο να γίνεις γνωστός στο φωτογραφικό τοπίο της χώρας μας και ειδικά μέσα από αυτή την εργασία με τα άτομα με ειδικές ανάγκες που θεωρώ είναι και το δυνατό σου σημείο. Το δυνατό σημείο του κάθε φωτογράφου αντικατοπτρίζει τη σύνδεση που έχει με το φωτογραφιζόμενο υποκείμενο ή αντικείμενο, εσύ πόσο θεωρείς πως αυτό σε έχει ήδη στιγματίσει, έχει δλδ συνδέσει το όνομα σου με τις συγκεκριμένες φωτογραφίες;

Ναι, η αλήθεια είναι ότι τα χρόνια ενασχόλησης μου με τη φωτογραφία δεν είναι πολλά. Προσπάθησα εξ αρχής να προσεγγίσω το θέμα μου με μια εσωτερικότητα που πίστευα ότι κάπου θα με βγάλει. Αυτή η διαδικασία είναι υπεράνω εμπειρίας. Είναι σημαντική η βοήθεια του Βασίλη Νίκα και μιας εξαιρετικής ομάδας φίλων και φωτογράφων που με τις συμβουλές τους κάθε εβδομάδα με βοήθησαν να ξεπεράσω τα όποια εμπόδια βρέθηκαν μπροστά μου. Τώρα αν με στιγματίσει αυτή η δουλειά θα το δείξει το μέλλον. Θεωρώ όμως πως όταν ολοκληρωθεί θα έχω αφήσει μέσα της ένα σημαντικό μου κομμάτι. 

 Υπάρχει κάποιο σχέδιο να διευρυνθούν τα εργαστήρια φωτογραφίας και σε άλλα πλαίσια και τι χρειάζεται για να επιτευχθεί αυτό; 

Αυτό δεν είναι κάτι που το σκέφτομαι τώρα, να σου πω την αλήθεια, αλλά κάθε είδους προσπάθεια που έχει σαν αποτέλεσμα την εξέλιξη, ικανοποίηση και την χαρά των ανθρώπων αυτών είναι πολύ σημαντική. Οπότε θα ήμουν πολύ χαρούμενος αν κάποια στιγμή η φωτογραφία έμπαινε όλο και περισσότερο στην ζωή αυτών των ανθρώπων. 

 Οι επιστημονικοί σύμβουλοι που συνεργάστηκες ως τώρα για τα εργαστήρια φωτογραφίας στα συγκεκριμένα παιδιά τι συμπεράσματα έβγαλαν σχετικά με την επίδραση που είχε η φωτογραφική διαδικασία στην ψυχοσύνθεση των ατόμων με ιδιαιτερότητες;

Είχα την τύχη να συνεργαστώ και να συνεργάζομαι με εξαιρετικούς ανθρώπους και επιστήμονες. Στοχεύουμε στην εξέλιξη των εκπαιδευόμενων σ’ όλα τα επίπεδα. Είτε εντάσσοντας τέτοιες ασκήσεις και αναλύσεις που αφορούν μαθησιακά ζητήματα, είτε κάνοντας δράσεις που ενισχύουν την κοινωνικοποίηση τους. Τελικά το ίδιο που ισχύει για τον τυπικό πληθυσμό ισχύει και σ' αυτές τις περιπτώσεις, μέσα απ' τη φωτογραφία να αισθανθούμε καλύτερα και να γεμίσουμε το μέσα μας, 

 Ποια είναι η σχέση σου με τη φωτογραφική διαδικασία;

Η σχέση μου με τη φωτογραφία είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Είναι μια διαρκείς γνωριμία. Kάθε μέρα σημαίνει και κάτι επιπλέον. Νομίζω ότι είναι πολύ νωρίς να έχω καταλήξει σε κάτι τέτοιο.