Photo credit: Stavros Stamatiou

Με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση χαιρετίζουμε την έκδοση του καταλόγου της έκθεσης φωτογραφίας και ουσιαστικά την ολοκλήρωση του έργου «HOME», του οποίου την υλοποίηση ανέλαβε η Πολιτιστική Κίνηση ex Artis με την στήριξη των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

Το έργο HOME αποτελεί ένα σημαντικό έργο για την Πολιτιστική Κίνηση ex Artis τόσο για την δομή και καλλιτεχνική φιλοσοφία του, όσο και για τη συμμετοχή και συνέργεια με αξιόλογους καλλιτέχνες από την Κύπρο και το εξωτερικό. Σημαντική είναι επίσης η αειφόρος διάσταση του έργου αφού το εισαγωγικό εργαστήριο και κύριο μέρος του έργου υλοποιήθηκαν στην περιοχή του Ακάμα, στο χωριό Δρούσια, προσφέροντας έτσι στην πολιτιστική αποκέντρωση και ενισχύοντας την περιφέρεια. Μέσα από την καθοδήγηση των διεθνών εμπειρογνωμόνων-καλλιτεχνών Jason Eskenazi (ΗΠΑ) και Αχιλλέα Νάσιου (Σουηδία), οι δώδεκα συμμετέχοντες καλλιτέχνες είχαν την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν και να πραγματευτούν την έννοια «ΗΟΜΕ-ΣΠΙΤΙ» δίνοντας ο καθένας την δική του ερμηνεία και εκδοχή, σύμφωνα με τα βιώματα και την πολιτισμική του ταυτότητα. Η δημιουργική αυτή διαδρομή και αλληλεπίδραση τεκμηριώνεται με την παρούσα έκδοση που συνοδεύει την έκθεση των έργων τα οποία έχουν παραχθεί στο πλαίσιο του έργου HOME με την καλλιτεχνική επιμέλεια της ειδικού εμπειρογνώμονα Cheryl Newman (Ην.Βασίλειο).

Photo credit: Achilleas Nasios

Για μένα το project HOME, ήταν μία μοναδική εμπειρία. Είχα την ευκαιρία να δω ανθρώπους με τελείως διαφορετικά υπόβαθρα και κουλτούρες, εκπαιδευτές και συμμετέχοντες να μοιράζονται μεταξύ τους τη χαρά. Μέσα απ’ το τίποτα άρχισε να γεννιέται η πληροφορία. Η κατανόηση του τι είναι αυτό που γυρεύει καθένας να επικοινωνήσει. Με ποιο τρόπο θα μπορούσε ν’ απεικονιστεί αυτό; Όσο μείναμε μαζί, όσο προλάβαμε να γνωριστούμε, εργαστήκαμε δημιουργικά και σίγουρα όλοι πήγαμε ένα βήμα πιο πέρα. Κάναμε όλοι μίαν αρχή, δουλεύοντας και βλέποντας μαζί τ’ αποτελέσματα. Για 2 μήνες μετά τη Δρούσια, υπήρξε παύση. Τα πρώτα αποτελέσματα που έλαβα, είχαν ήδη αρχίσει να δείχνουν την επιτυχία του όλου εγχειρήματος. Όλοι έχουν προοδεύσει μέσα από αυτή τη συνεργασία. Όλοι αποδείξαμε ότι αυτή μας η συνάντηση αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και δημιουργίας για τον καθένα. Χάρηκα ιδιαίτερα τη συνεργασία μας τον Τζέισον. Αν παρακολουθήσει κανείς το έργο του καθένα μας, μοιάζει να είναι τελείως διαφορετικό. Λογικά θα έπρεπε να πέσουμε σε χάσμα κι όμως, συντονιστήκαμε απόλυτα. Ο διαρκής μας αυτοσχεδιασμός, λόγω της πίεσης του χρόνου, δείχνει να έφερε ένα πολύ ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Γνωριστήκαμε καθώς μοιραστήκαμε τις ιδέες και τις γνώσεις μας. Με τον τρόπο αυτό γίναμε φίλοι κι αποκτήσαμε φίλους κοινούς.Στο τέλος, η Cheryl ανάλαβε να οργανώσει όλη αυτή τη δουλειά σε μια έκθεση. Ανυπομονώ να δω το αποτέλεσμα. Ήταν μεγάλη μου χαρά η συμμετοχή σε αυτό το ομολογουμένως πολύπλοκο έργο, το οποίο κατάφερε να εκπληρωθεί μέσα από τη διαρκή ευελιξία που επέδειξαν τα άτομα που συμμετείχαν.Θα ήθελα ακόμη, να δώσω τα συγχαρητήριά μου στο Θάνο o οποίος εμπνεύστηκε την αρχική ιδέα και στην παραγωγή για τις προσπάθειές της για χρηματοδότηση του έργου. Δίχως το μεγαλόπνοό τους σχέδιο, τίποτα απ’ όλα όσα έγιναν δεν θα ήταν εφικτό. Αχιλλέας Νάσιος Εκπαιδευτής και συντονιστής εργαστηρίου.

Ταξιδεύω ατελείωτα για δουλειά. Κάνω προσωρινά σπίτια σε δωμάτια ξενοδοχείων, εφεδρικά υπνοδωμάτια και μερικές φορές ακόμη και σε καναπέδες. Όταν βρίσκομαι μακριά σκέφτομαι το δικό μου σπίτι, το οποίο είναι ένα έργο σε εξέλιξη που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία 40 χρόνια. Τα σπίτια μου από το παρελθόν και στο μέλλον είναι ψυχολογικοί χώροι όπου αισθάνομαι ασφαλής, βρίσκω ασφάλεια και σταθερότητα και μπορεί να είναι με ανθρώπους που αγαπώ. Πολλοί άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να βρουν καταφύγιο αλλού. Αυτοί φέρουν μέσα τους τα όνειρα και τις αναμνήσεις τους. Γι 'αυτό και θεωρώ την έκθεση τόσο επίκαιρη. Το «Home», συγκεντρώνει μια ομάδα από δεκατρείς καλλιτέχνες από διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο για να διηγηθούν τι σημαίνει «Ηome» γι 'αυτούς. Οι ιστορίες που έχουν δημιουργήσει οι καλλιτέχνες δείχνουν αυτή την πολύ προσωπική αντανάκλαση μέσω της οπτικής ποίησης, του πορτρέτου και του ντοκιμαντέρ. Στις φωτογραφίες το «σπίτι» γίνεται ο πρωταγωνιστής της φωτογραφικής σειράς του Dragos ή ένας μαγικός και αλληγορικός χώρος στη μυστήρια σειρά του Σύμου Χαραλάμπους, Ο Κήπος του Ορφέα. Μέσω των πλούσιων και ισχυρών εικόνων που δημιουργούνται από αυτούς τους ταλαντούχους και προσεγμένους καλλιτέχνες, η καθολική έννοια του τι είναι το “σπίτι”, τι πρέπει ή μπορεί να είναι, αμφισβητείται και καταγράφεται. Βαθιές και αντιφατικές οι φωτογραφίες στην έκθεση αμφισβητούν τη σύγχρονη διασπορά ως ένα παγκόσμιο ζήτημα με το οποίο μπορούμε όλοι να ταυτιστούμε. Cheryl Newman Επιμελήτρια έκθεσης

Photo credit: Thanos Savvidis

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ

Παρόλο που η λέξη ‘home’ (σπίτι) είναι μια απλή λέξη στην καθημερινότητα του ανθρώπου, η προσπάθεια ορισμού της έννοιας και της σημασίας για τον καθένα περικλείει μεγάλη πολυπλοκότητα. Οι ερμηνείες είναι ανάλογες με τις διαφορετικές σκέψεις, εμπειρίες και τα συναισθήματα που ο καθένας φέρει μαζί του. Για κάποιους είναι ένα μέρος ή μια τοποθεσία από όπου ευδοκιμεί ή προέρχεται. Για άλλους είναι ένα κοινωνικό σύνολο που σχηματίζεται από μια οικογένεια που ζει μαζί, ή ένα ευχάριστο περιβάλλον όπου αισθάνονται ασφαλείς ή ακόμη και το κτίριο στο οποίο ζουν.            

Έτσι, το «σπίτι» δεν είναι ποτέ μια σταθερή κατάσταση και δεν αποδέχεται μια κοινή ερμηνεία. Είναι περισσότερο ένα προϊόν των αλληλεπιδράσεων και των σχέσεων, το οποίο διαμορφώνεται από τα συνεχώς εξελισσόμενα πολιτισμικά πλαίσια, εμπειρίες και ανάγκες των ανθρώπων.            

Το σπίτι μπορεί να συμπεριλάβει στοιχεία της μνήμης, του συναισθήματος και του πολιτισμού. Μπορεί ταυτόχρονα να συνθέσει στοιχεία της κοινής παράδοσης, των εμπειριών και των συμπεριφορών ανθρώπων από διαφορετικές πολιτισμικές προελεύσεις. Και η Κύπρος, ως ιστορικός τόπος που συνδέει τρεις ηπείρους, έγινε το «σπίτι» πολλών πολιτισμών. Οι Μυκηναίοι Έλληνες πριν από 3500 χρόνια ενώθηκαν με τους προϊστορικούς κατοίκους της, εισήγαγαν και καθιέρωσαν τον πολιτισμό τους εδραιώνοντας τις ελληνικές ρίζες του νησιού. Πολλοί άλλοι πολιτισμοί ακολούθησαν από τότε ως κατακτηκές του νησιού, που χρησιμοποιήθηκε, με τον ένα ή άλλο τρόπο, ως «σπίτι» για όλους αυτούς τους πολιτισμούς για κάποιο χρονικό διάστημα.            

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αποκτά ενδιαφέρον η ανάλυση των ερμηνειών που κάποιοι καλλιτέχνες από διαφορετικές πολιτισμικές προελεύσεις μπορούν να δώσουν στην έννοια «σπίτι». Η φωτογραφική τέχνη έχει τη δύναμη να προσεγγίσει την πολυπλοκότητα αυτού του θέματος και να συνδέσει τις διάφορες ερμηνείες μαζί με την πολυπολιτισμική και ιστορική διάστασή του. Η πρόκληση για τους φωτογράφους-καλλιτέχνες και τους εμπειρογνώμονες που έχουν επιλεγεί για το έργο «Home» ήταν να εξερευνήσουν και να αποκαλύψουν τη δημιουργική τους ευαισθησία και την ενσυναίσθησή τους, ώστε να γίνουν οι ερμηνευτές μιας τόσο πολύπλοκης και δυναμικής ιδέας.           

Photo credit: Foiniki Stouppa

Το έργο ξεκίνησε με τη διαμονή - συμβίωση (residency) φωτογράφων-καλλιτεχνών και εμπειρογνωμόνων στην Κύπρο. Φωτογράφοι από διάφορες χώρες και πολιτισμούς συναντήθηκαν στο χωριό Δρούσια για 6 ημέρες τον Ιούνιο του 2017.            

Μέσα από αυτή τη συνύπαρξη και το εργαστήριο που πραγματοποιήθηκε αναπτύχθηκε μια διαλογική συζήτηση σχετικά με την έννοια HOME, η οποία οδήγησε σε μια ενδοσκόπηση και ενεργοποίηση καλλιτεχνικής δράσης. Αυτό αποτέλεσε το νήμα σύνδεσης για την κατανόηση της πολυπλοκότητας του θέματος.            

Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Πάφο οι συμμετέχοντες φωτογράφισαν στον ευρύτερο χώρο με σκοπό να επικοινωνήσουν τη δική τους αντίληψη και ερμηνεία της έννοιας «ΗΟΜΕ» σε ένα άγνωστο περιβάλλον. Η παραγωγή υλικού συνεχίστηκε για τους επόμενους τρεις μήνες στο δικό τους τόπο.            

Πέρα από τον διερευνητικό αυτό χαρακτήρα που οδήγησε στην παραγωγή καλλιτεχνικής δράσης, το έργο κατάφερε να πετύχει κι άλλους στόχους. Αρχικά, έφερε σε επικοινωνία και αλληλεπίδραση 15 καλλιτέχνες από 6 διαφορετικές χώρες δίνοντάς τους την ευκαιρία να εμπνευστούν συλλογικά και να αναπτύξουν κριτική αντίληψη γύρω από τη σύγχρονη φωτογραφική τέχνη. Επιπρόσθετα, μέσα από αυτή τη συνεργασία δημιουργήθηκαν δίκτυα επικοινωνίας Κυπρίων φωτογράφων μεταξύ τους και με άλλους συναδέλφους στο εξωτερικό για μελλοντική συνεργασία και δράση.           

Μέσα στον κατάλογο και την έκθεση παρουσιάζεται με πολυμορφία η φωτογραφική προσέγγιση του θέματος από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες και αποκαλύπτεται η δυναμική του. Το ‘Home’ μεταμορφώνεται μέσα από την ξεχωριστή προσέγγιση του καθενός σε: επιστροφή στις ρίζες (Ανδρέας Δρουσιώτης), οπτική ποίηση αναδυόμενων μουσών (Αχιλλέας Νάσιος), ζεστασιά και ποιότητα του σπιτιού (Βαρνάβας Βαρνάβα), συναισθηματικό χώρο «παγιδευμένων» παιδιών (Bogdan Comisel), ξένο τόπο που του δίνουμε ζωή (Cristina-Mina Dalea), ανάμνηση που ξεθωριάζει στο χρόνο και το φως (Corneliu Sarion), χρώμα που αναδεικνύει τον εσωτερικό μας κόσμο (Dragos Dumitrescu), προέκταση της προσωπικότητας και καθρέφτη του χαρακτήρα (Θάνος Σαββίδης), γέννηση – αγάπη και θάνατο (Ιωάννης Σταματογιάνης), κομμάτια πίστεως προς μια ανώτερη δύναμη (Ρένα Χαραλάμπους – Αχιλλέως), μύθο με πρωταγωνιστές τους οικείους μας (Σύμος Χαραλάμπους), ιδιωτικό καταφύγιο ψυχής και σώματος, σύμβολο προστασίας (Σταύρος Σταματίου), μονοπάτι επιστροφής (Φοινίκη Στούππα).           

Θάνος Σαββίδης Εισηγητής και συντονιστής έργου ‘ΗΟΜΕ’