Η έκθεση του Άκη Δέτση με τίτλο Προβολή, ξεκινά το ταξίδι της στον φιλόξενο χώρο του Booze Cooperativa από τις 9 Δεκεμβρίου ως τις 7 Ιανουαρίου. Είχαμε την τέλεια αφορμή να μιλήσουμε μαζί του για την έκθεση και το νέο του λεύκωμα, μιας και ο Άκης Δέτσης δεν μιλά συχνά για τις φωτογραφίες του τον ευχαριστούμε ιδιάιτερα για την αποκλειστική συνέντευξη που μας παραχώρησε. Το iFocus.gr είναι χορηγός επικοινωνίας της έκθεσης και θα βρίσκεται στο Booze Cooperativa το Σάββατο 9 Δεκεμβρίου από τις 19.00 και μετά, όπου θα τελεσθούν τα εγκαίνια.

Εννιά χρόνια πέρασαν από την προηγούμενη έκθεση & λεύκωμά σου Άκη, με τίτλο Time In-Between, Ενδιάμεσος Χρόνος & σε συναντάμε, εδώ, με την Προβολή. Ποια ανάγκη σου σε ώθησε σε αυτή την Προβολή;

Με το προηγούμενο λεύκωμα και την σχετική έκθεση το 2008, δημοσιοποίησα και ουσιαστικά «ξεφορτώθηκα» μία δεκαετία φωτογραφίας. Είχε μαζευτεί ένα σώμα δουλειάς αρκετά ενιαίο και κυρίως τελικό, με την έννοια ότι ένοιωθα ότι δεν θα μπορούσα να το συνεχίσω χωρίς να επαναλαμβάνομαι. Ήταν μία σύνοψη του τι είχα κατακτήσει ως τότε στην φόρμα μου και στον τρόπο που έβλεπα τον κόσμο, ασχολούμενος πιο σοβαρά και στοχευμένα σε σχέση με τα πρώτα χρόνια της μαθητείας. Την εποχή της έκδοσης είχα ήδη βαρεθεί τον εαυτό μου και τις φωτογραφίες που έβγαζα ως τότε και είχα ήδη κάνει τα πρώτα διστακτικά βήματα προς το ψηφιακό μέσο, παράλληλα με το αναλογικό, διερευνώντας το χρώμα. Στο παρελθόν είχα χωρίς επιτυχία προσπαθήσει να τραβήξω έγχρωμες φωτογραφίες. Με τις ψηφιακές μηχανές, εγγενώς έγχρωμες, επανήλθα στο χρώμα και σταδιακά πέρασα αποκλειστικά σε αυτό. Αυτά όσον αφορά το πρακτικό μέρος. Όσον αφορά την ουσία, τη συγκεκριμένη δουλειά δηλαδή, συμβαίνει λίγο-πολύ το ίδιο που συνέβη και με την προηγούμενη έκθεση και έκδοση. Νιώθω ότι ολοκληρώνεται μία ευρύτερη θεματική με την οποία ασχολιόμουν φωτογραφικά τα τελευταία χρόνια. Ας διευκρινίσω εδώ ότι με την προηγούμενη δήλωση μου δεν εννοώ σε καμία περίπτωση ότι προγραμματικά αποφασίζω ότι η θεματική μου θα είναι αυτή ή η άλλη, ώστε στη συνέχεια να «εκτελώ» αυτή την απόφαση. Η θεματική στην οποία αναφέρομαι αφορά κάτι αρκετά αφηρημένο, δημιουργείται μέσα από την διαδικασία λήψης και επιλογής των φωτογραφιών και τον στοχασμό πάνω σε αυτές, έως ότου αρχίζει να διαφαίνεται το πλαίσιο στο οποίο αυτές κινούνται. Το υλικό λοιπόν της «Προβολής» απόκτησε κατά τη γνώμη μου την αναγκαία ενότητα ώστε να βγει προς τα έξω σαν μία ολοκληρωμένη δουλειά ενώ ταυτόχρονα εγώ νιώθω την ανάγκη να ψάξω να φωτογραφίσω κάτι διαφορετικό.

Προφανώς με αυτές τις προβολές σου καθρεφτίζεις την αντίληψή σου σχετικά με τον κόσμο που μας περιβάλλει, είναι αυτός ο κόσμος στα δικά σου μάτια τόσο μοναχικός ή οι εικόνες σου διαβάζονται διαφορετικά από τον καθένα μας;

Πράγματι ο κάθε θεατής «διαβάζει» διαφορετικά την κάθε φωτογραφία. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, άλλωστε αυτό είναι και ζητούμενο, γιατί με αυτό τον τρόπο μπορεί υπό συνθήκες να γίνει ενδιαφέρουσα η συζήτηση πάνω στις φωτογραφίες ειδικά και για την φωτογραφία συνολικά. Στον κόσμο που δείχνω με αυτές τις φωτογραφίες, αλλά και γενικότερα με τις φωτογραφίες μου, δεν θέλω προβάλλω συναισθήματα. Η συγκεκριμένη ερμηνεία μιας φωτογραφίας με συναισθηματικούς ή άλλους όρους νομίζω ότι την αποδυναμώνει. Αυτό που προσπαθώ είναι να δουλέψω με οπτικούς όρους για να αποκαλύψω και να παρουσιάσω έναν φωτογραφημένο κόσμο. Από εκεί και μετά ο κάθε θεατής μπορεί να ψάξει να δει τι τον συγκινεί, πώς εκλαμβάνει το αποτέλεσμα, τι αναγνωρίζει σε αυτό. Όπως υπονοεί και το λεξικογραφικό λήμμα που υπάρχει στο λεύκωμα και υποστηρίζει κατά κάποιο τρόπο τον τίτλο, η «Προβολή» -αλλά και κάθε φωτογραφία τελικά-, μπορεί να ερμηνευθεί με πολλούς τρόπους τεχνικούς, μαθηματικούς, ψυχολογικούς κλπ.

Ξεφυλλίζοντας το λεύκωμά σου εκ πρώτης όψεως παρατηρούμε ένα κόσμο με χρώμα και πάντα κάτω από το φως της μέρας. Θα ήθελες να μας πεις πώς προέκυψε αυτό; Υπήρξε κάποιο σχέδιο δράσης ή ένα αόρατο νήμα σε τραβούσε προς τα εκεί;

Το χρώμα υπάρχει επειδή εδώ και πάνω από 10 χρόνια έχω σταματήσει να τραβάω ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Η πλειοψηφία των φωτογραφιών είναι τραβηγμένες στο φως της ημέρας αλλά υπάρχουν και αρκετές σκοτεινές, νυκτερινές ή σε εσωτερικό χώρο. Δεν είναι το φως της ημέρας το νήμα που τις συνδέει αλλά ένας κοινός τρόπος χρήσης της φόρμας, -με τις αρχιτεκτονικές δομές να είναι αυστηρές, την τρίτη διάσταση σχεδόν να εξαφανίζεται, τον χώρο να αντιμετωπίζεται σχεδόν σαν μια γεωμετρική προβολή- και ο συγκεκριμένος χώρος που απεικονίζουν, το αστικό τοπίο, στο οποίο οι άνθρωποι - όταν παρουσιάζονται - εμφανίζονται να περικλείονται ασφυκτικά από μία αυστηρή φόρμα που δεν αφήνει καμία πιθανή διαφυγή.

-Ανεπανόρθωτο είναι το μονόγραμμα που οι φωτογραφίες του Άκη Δέτση χαράζουν πάνω στα πράγματα, αναφέρει μεταξύ άλλων ο Μάριος Σοφοκλέους στον πρόλογο του βιβλίου. Συγκρατώ λέξεις του, απουσία, πόλεις, παρουσία, άνθρωποι, τραύμα, ρωγμή, καταρρεύση, ρυτίδα, και προσθέτω μελαγχολία, μοναξιά, ομοιότητα, αντιθέσεις, ταξίδι, καθρέφτης. Φτιάξε μου μια παράγραφο αν μπορείς με τις παραπάνω λέξεις που θεωρείς πως εμπεριέχονται στον κόσμο σου, στον κόσμο μας.

Έχω επιλέξει σαν εργαλείο την φωτογραφική μου μηχανή, οπότε προτιμώ να «μιλάω» με φωτογραφίες. Ο Μάριος -που γράφει καλά- έγραψε αυτά που είδε στον δικό μου φωτογραφημένο κόσμο, οπότε ό,τι και να γράψω εγώ θα είναι όχι απλώς υποδεέστερο αλλά σίγουρα αποτυχημένο. Επιπλέον, αν έγραφα, θα ήταν σαν να έδινα μία ερμηνεία σε κάτι για το οποίο έχω ήδη πάρει θέση, φωτογραφίζοντας το.

Κάθε καλλιτέχνης-φωτογράφος, (εδώ ας μιλήσουμε για τη δική σου περίπτωση) με την προβολή του έργου του πέραν του ότι θέλει να επικοινωνήσει με τον θεατή ελπίζει και σε κάτι άλλο; 

Με ενδιαφέρει κάθε ιδέα που ίσως προκύψει άμεσα ή έμμεσα σαν αποτέλεσμα της επικοινωνίας αυτής και που θα βοηθήσει στην εξέλιξη της φωτογραφίας μου. Επιπλέον, είναι εντελώς διαφορετικό να δείχνεις φωτογραφίες σε φίλους από το να τις παρουσιάζεις σε κοινό, σε οποιαδήποτε μορφή. Με κάποιο τρόπο, στην δεύτερη περίπτωση, το ίδιο το γεγονός σε καθιστά και σένα θεατή της ίδιας της δουλειάς σου, πιο αμερόληπτο και αμέτοχο και άρα καλύτερο πιθανώς κριτή της. Και αυτό βοηθάει στο να «πετάς» φωτογραφίες ώστε να ξεκαθαρίζει το υλικό που μένει.

Πώς βλέπει ο Άκης τον φωτογραφικό κόσμο στη χώρα μας; Υπάρχει κάτι που σε ευχαριστεί και κάτι που σε ενοχλεί σε όλο αυτό το φωτογραφικό περιβάλλον;

Η εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας βοήθησε την φωτογραφία να εξαπλωθεί σε τεράστιο βαθμό τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά παντού. Οι άνθρωποι φωτογραφίζουν με κάθε μέσο (κινητά, tablets, μηχανές). Ταυτόχρονα, ειδικά στην Αθήνα που ζω, βλέπω ότι έχει αυξηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό ο αριθμός αυτών που ασχολούνται με την φωτογραφία πιο σοβαρά, προσπαθώντας να εκφραστούν μέσα από αυτή -και αυτό καταρχήν είναι κατανοητό καθόσον η φωτογραφία είναι «εύκολη». Βέβαια ξέρουμε ότι η ευκολία του μέσου δεν σημαίνει ότι μπορεί το ίδιο εύκολα να παραχθεί έργο, το αντίθετο μάλιστα-. Το γεγονός λοιπόν της σοβαρής ενασχόλησης πολλών ανθρώπων με την φωτογραφία μπορεί να βοηθήσει καταρχήν στην βελτίωση της «οπτικής» παιδείας μας συνολικότερα -εννοώ εδώ το να μάθουμε να ξεχωρίζουμε τις «εύκολες» και τις κακές φωτογραφίες, να εκτιμούμε τις πιο «δύσκολες», να ξεφύγουμε από οπτικά στερεότυπα, να εξελίξουμε τον τρόπο που βλέπουμε-. Από την άλλη πλευρά, ο τεράστιος αριθμός πληροφορίας και φυσικά εικόνων που διακινείται πλέον μέσω του διαδικτύου –συμπεριλαμβάνεται φυσιολογικά εδώ ένα τεράστιο μέρος κακής φωτογραφίας- κάνει προβληματική τη νοητική και αξιολογική τους επεξεργασία. Και μόνο το γεγονός ότι το κυνήγι της ενημέρωσης αφήνει λιγότερο χρόνο για στοχασμό είναι ένα πρόβλημα.

Γιατί βαδίζεις σε αυτά τα δύσκολα φωτογραφικά μονοπάτια; 

Δεν θεωρώ ότι βαδίζω σε δύσκολα μονοπάτια. Ή καλύτερα, δεν ξέρω τι ακριβώς εννοείς με αυτό. Η φωτογραφική διαδικασία, όπως κάθε δημιουργική διαδικασία, είναι επίπονη. Φωτογραφίζεις, διαλέγεις, πετάς κατά κύριο λόγο. Βλέπεις. Σκέφτεσαι. Φωτογραφίζεις ξανά. Αυτό γίνεται συνεχώς. Κάποια στιγμή θα δεις κάποιο κοινό νήμα που θα συνδέει κάποιες φωτογραφίες. Θα σκεφτείς πάνω σε αυτό. Θα συνεχίσεις να φωτογραφίζεις ίσως πιο στοχευμένα, πιο υποψιασμένα. Τα παραπάνω λίγο πολύ περιγράφουν την διαδικασία. Αν όλα αυτά θεωρούνται δύσκολα, για μένα είναι φυσικά και προαπαιτούμενα.

Θυμάσαι πότε πήρες την απόφαση να ασχοληθείς με την καλλιτεχνική φωτογραφία;

Από μικρός είχα σχεδόν πάντα μία φωτογραφική μηχανή και φωτογράφιζα τις κλασσικές αναμνηστικές φωτογραφίες διακοπών ή προσπαθούσα να αναπαράξω τις φωτογραφίες που θεωρούνταν σαν «τέχνη» (τοπία, ηλιοβασιλέματα, λουλούδια κλπ) επηρεασμένος φυσικά από την τρέχουσα αντίληψη του τι πρέπει να είναι η «σωστή» φωτογραφία. Δεν είχε όμως τύχει να έρθω σε επαφή με διαφορετικά πράγματα ή ίσως δεν μου είχε δημιουργηθεί τότε η ανάγκη, ώστε να το ψάξω περισσότερο. Το 1991 διδάχθηκα για πρώτη φορά φωτογραφία από τους Νίκο Ανδρικόπουλο και Νίκο Δημολίτσα σε τμήματα της τότε Λαϊκής Επιμόρφωσης στου Ζωγράφου. Στη συνέχεια, το 1995 στον Φωτογραφικό Κύκλο του Π. Ριβέλλη, άρχισα να ασχολούμαι σοβαρότερα, παρακολουθώντας τις παρουσιάσεις των μελών, συμμετέχοντας σε ένα καλοκαιρινό εντατικό σεμινάριο και κυρίως μελετώντας την πάρα πολύ σημαντική φωτογραφική βιβλιοθήκη που υπήρχε.

Μετά από όλα αυτά τα χρόνια φωτογραφικής ανασχόλησης έχεις καταλήξει στο τι σημαίνει φωτογραφία για εσένα;

Όπως αναφέρει και ο Τζον Μπέργκερ, η οπτική αντίληψη προηγείται των λέξεων και είναι εκείνη που καθορίζει τη θέση μας στον κόσμο. Όμως επιλέγουμε να βλέπουμε πραγματικά μόνο αυτό που κοιτάζουμε και πάντα τοποθετούμε τον εαυτό μας σε σχέση με αυτό. Παράλληλα, ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε επηρεάζεται από αυτά που ήδη γνωρίζουμε ή πιστεύουμε.

Κάθε φωτογραφία, σαν ανακατασκευασμένη εικόνα, ενσωματώνει ένα συγκεκριμένο τρόπο θέασης, αυτόν του φωτογράφου. Επιπλέον όπως είπα και πριν, ένας άλλος θεατής μπορεί να την ερμηνεύσει διαφορετικά, σύμφωνα με την δική του γνώση. Μπορείς να δεις μόνο ό,τι είσαι έτοιμος να δεις. Για αυτό και είναι πολύτιμη η εκπαίδευση. Για μένα φωτογραφία είναι η προσπάθεια να ερμηνεύσω με οπτικούς όρους τον κόσμο που βλέπω.

Είναι κάπως πρόωρο να σε ρωτήσω αν έχεις σκεφτεί ποιο θα είναι το επόμενο βήμα; 

Θα συνεχίσω τα φωτογραφίζω και να στοχάζομαι πάνω σε αυτά που τραβάω. Προσπαθώ να έχω χρόνο για αυτό. Δεν συνηθίζω να λειτουργώ στη βάση κάποιου project οπότε δεν έχω να οργανώσω το επόμενο. Η φωτογραφική διαδικασία είναι από μόνη της μία διανοητική διεργασία και κάθε φορά πρέπει να σκέφτεσαι πάνω σε αυτά που τραβάς ώστε να προχωρήσεις στο επόμενο βήμα.

Γιατί διάλεξες τη συγκεκριμένη φωτογραφία για εξώφυλλο;

Η επιλογή της έγινε σχεδόν αυτόματα, όταν σκεπτόμουν τον σχεδιασμό του εξωφύλλου. Είναι μία λιτή φωτογραφία, ζυγισμένη όσον αφορά τις γραμμές τους όγκους, απλή στη φόρμα της και ταυτόχρονα νομίζω ότι είναι αρκετά αινιγματική και αντιπροσωπευτική του περιεχομένου του λευκώματος, όπως το σκέφτομαι εγώ.

Πώς μεταφράζει ο Άκης την ευχή “Καλή επιτυχία στην έκθεση και στο λεύκωμα” ;

Πέρα από την κοινωνική πλευρά του θέματος (πολύς κόσμος, συγχαρητήρια κλπ) αυτό που προσδοκώ είναι η συζήτηση πάνω στο πώς προσλαμβάνονται οι φωτογραφίες αυτές, για να διαπιστώσω αν κατά κάποιο τρόπο είχε ενδιαφέρον το εγχείρημα μου για τους θεατές. Όσον αφορά το λεύκωμα, που είναι αυτοέκδοση με μικρό τιράζ, δεδομένου και του μεγέθους της αγοράς, επιτυχία θα ήταν να βγάλει τα έξοδα του!!!

Λίγα λόγια για τον Άκη Δέτση

Ο Άκης Δέτσης γεννήθηκε το 1963 στην Αθήνα. Ασχολείται με την φωτογραφία από το 1991. Δείγματα της δουλειάς του έχουν παρουσιασθεί σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις και εκδόσεις, έχουν δημοσιευθεί σε φωτογραφικά περιοδικά και ιστοσελίδες και έχουν παρουσιαστεί σε φωτογραφικές εκδηλώσεις.

 Εκδόσεις

• Προβολή, 2017
• Ενδιάμεσος χρόνος, 2008
• Χώροι, 1998

 Ατομικές εκθέσεις:

• 2008, Ενδιάμεσος χρόνος, Αθήνα
• 2000, Circus, Αθήνα
• 1998, Διάβαση, Αθήνα
• Ομαδικές εκθέσεις:
  
  2016, PHOTOGRAPHY NEVER LIES, BOOZE Cooperativa, Αθήνα2015, 30 χρόνια, τριάντα φωτογράφοι, Μουσείο Γουναρόπουλου, Αθήνα2015, Ασπρόμαυρο-Έγχρωμο: Τα δύο πρόσωπα μιας φωτογραφίας, Ελληνοαμερικανική Ένωση2014, Θάλασσες, The Box2014, “VI”, Γκρι Καφέ2013, 4 (IN)VISIBLE CITIES, "Schacht 8", Marl- Γερμανία2012, 4 (Α)ΟΡΑΤΕΣ ΠΟΛΕΙΣ, Μ55projects2001, Αθήνα 2001–Φωτογραφικές όψεις και απόψεις, Μουσείο Μπενάκη1998, Φωτογραφικός Κύκλος, Το σπίτι της Κύπρου, Αθήνα1993, Βίλλα Ζωγράφου