- Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές έβλεπα πράγματα που δεν έβλεπαν οι άλλοι και που ένιωθα πως θα χαθούν Έτσι γεννήθηκε μέσα μου η αγωνία της απαθανάτισης. Η συνεχόμενη φθορά που παρατηρούσα γύρω μου αποτέλεσε επίσης την αιτία για να φωτογραφίσω τα έργα των ανθρώπων. Ένα κείμενο-αφιέρωμα στη ζωή και το έργο τού μεγάλου Έλληνα φωτογράφου Τάκη Τλούπα με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και μία συνέντευξη της διαδόχου του, Βάνιας Τλούπα, μάς γυρίζουν πίσω στο χρόνο σε μία Ελλάδα πιο αθώα. Μέσα από την ευαίσθητη ματιά τού Τάκη Τλούπα οι Έλληνες στην περιφέρεια στέκονται ακόμα εδώ μπροστά μας, ανασύροντάς μας μνήμες από το παρελθόν ενός τόπου που χρόνια τώρα δίνει έναν αγώνα. Αυτόν της επιβίωσης.

Ένα κείμενο-αφιέρωμα στη ζωή και το έργο τού μεγάλου Έλληνα φωτογράφου Τάκη Τλούπα με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και μία συνέντευξη της διαδόχου του, Βάνιας Τλούπα, μάς γυρίζουν πίσω στο χρόνο σε μία Ελλάδα πιο αθώα. Μέσα από την ευαίσθητη ματιά τού Τάκη Τλούπα οι Έλληνες στην περιφέρεια στέκονται ακόμα εδώ μπροστά μας, ανασύροντάς μας μνήμες από το παρελθόν ενός τόπου που χρόνια τώρα δίνει έναν αγώνα. Αυτόν της επιβίωσης.

Ο Τάκης Τλούπας καταγόταν από τη Σελιτσάνη του Κισσάβου. Ο παππούς του ήταν χαλκουργός, ο πατέρας του ξυλουργός. Ο ίδιος αρχικά ασχολήθηκε με την ξυλογλυπτική, με το σκάλισμα των επίπλων, μέχρι να ανακαλύψει το περιοδικό Ο Θεατής που έδινε οδηγίες για τεχνικές λήψης μιας φωτογραφίας σε ερασιτέχνες φωτογράφους. Δεινός πεζοπόρος σε μια εκδρομή του ορειβατικού συλλόγου στον Παλαιό Παντελεήμονα, ο ερασιτέχνης φωτογράφος και πρόεδρος του Συλλόγου τού δείχνει τη φωτογραφική του μηχανή καθώς και το πώς λειτουργεί. Από αυτό το σημείο γίνεται εραστής της φωτογραφικής Τέχνης, ξεκινά διστακτικά, με ένα Μποξ Τένκορ, (ένα απλό τετράγωνο κουτί) που δεν είχε ταχύτητες και διαφράγματα και διέθετε δύο κλίμακες φωτογράφησης από 1 έως 3 μέτρα και από 3 μέτρα έως το άπειρο. Φωτογράφισε την αγαπημένη του αδερφή Αυγή και συμβουλευμένος το περιοδικό Θεατής με τη βοήθεια του αδερφού του Φιλόλαου εμφανίζει το πρώτο του φιλμ με απογοητευτικά αποτελέσματα. Δεν παραιτείται, το αντίθετο πεισμώνει και συνεχίζει να προσπαθεί. Συμβουλεύεται επαγγελματίες φωτογράφους, μαθαίνει να χρησιμοποιεί το φως, να μετρά τους χρόνους εμφάνισης του φιλμ. Σταδιακά το πάθος του μετουσιώνεται σε βαθιά αγάπη. Το εργαστήριο ξυλογλυπτικής μετατρέπεται σε φωτογραφείο. Για βιοποριστικούς λόγους φωτογραφίζει γάμους, βαφτίσεις, παρελάσεις ενώ στον ελεύθερο χρόνο οργώνει την ελληνική ύπαιθρο με συντροφιά τη φωτογραφική του μηχανή και ασπρόμαυρα φιλμ. Με τη βέσπα του και αργότερα με ένα ντεσεβό φωτογράφισε κάθε γωνιά και απόμακρο χωριό της Θεσσαλίας, από τη κοιλάδα των Τεμπών και τον Πηνειό μέχρι τη Λίμνη Κάρλα πριν και μετά την αποξήρανση της. Η ανάθεση φωτογραφήσεων από το δασαρχείο, τη Μηχανική καλλιέργεια και τον Ερυθρό σταυρό κάνουν τις περιπλανήσεις του ακόμη πιο δημιουργικές. Τα Μετέωρα, η Σκόπελος, η Κρήτη, το ʼγιον Όρος, η Πίνδος περιλαμβάνονται στα αγαπημένα του φωτογραφικά μέρη, η Λάρισα όμως ήταν ο τόπος που γεννήθηκε και έζησε αποτελώντας έτσι το πιο φωνογραφημένο θέμα του. Λάτρευε τα παιχνίδια του φωτός ανάλογα με τις αλλαγές του καιρού, την απεραντοσύνη ενός ορεινού τοπίου, την απόκοσμη αίσθηση την οποία και αποτύπωσε πεζοπορώντας στον Όλυμπο, τον Κίσσαβο και στο Πήλιο. Απεβίωσε το 2003 , αφήνοντας πίσω του ένα σπουδαίο φωτογραφικό έργο, το οποίο και διαχειρίζεται η κόρη του και φωτογράφος Βάνια Τλούπα που διατηρεί studio φωτογραφίας στη Λάρισα. Είχαμε τη χαρά να μιλήσουμε μαζί της για το φωτογραφικό αρχείο του πατέρα της, την τέχνη της φωτογραφίας σήμερα, το ρόλο της πολιτείας απέναντι στην πολιτιστική κληρονομιά που αφήνει πίσω του ένας καλλιτέχνης.

Βάνια είσαι και εσύ φωτογράφος, μεγάλωσες μέσα στα αρνητικά και τα φιλμ, τι είναι αυτό που θαυμάζεις στο φωτογραφικό έργο του πατέρα σου; 

Αυτό που πραγματικά θαυμάζω στο φωτογραφικό έργο του πατέρα μου, είναι η μοναδική οπτική, αλλά και η ευαισθησία, που προσέγγιζε το καθετί.

Ολιγόλογος και αρκετά κλειστός χαρακτήρας, με μια πραγματική γενναιοδωρία, μας επιτρέπει μέσα από τις φωτογραφίες του να δούμε όλα αυτά που άγγιζαν την ψυχή του. 

Και το κάνει αυτό πάντα με μια θετική ματιά, ακόμη κι όταν το θέμα απέναντί του δεν είναι τόσο ευχάριστο.

Κάτι ακόμη που θαυμάζω στις φωτογραφίες του είναι το κομμάτι της τεχνικής, αναφορικά με τη λήψη και την εκτύπωση.

Η σχέση που είχε με το φως ήταν μοναδική.

Σε εποχές που οι φωτογραφικές μηχανές ήταν δύσχρηστες, τα φωτογραφικά υλικά ακριβά και οι πληροφορίες σχετικά με την τεχνική της φωτογραφίας ανύπαρκτες, είχε την ικανότητα να παίζει δύσκολα παιχνίδια με το φως.

Ποια είναι τα στοιχεία που διαμόρφωναν τη ξεχωριστή οπτική του; 

Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό, που έχω δουλέψει μαζί του αρκετά χρόνια μέσα στο σκοτεινό θάλαμο, εκεί που όλα αποκτούν μια επιπλέον μαγεία και η σπουδή είναι πολύτιμη.

 Αυτό που ξεχωρίζει τον κάθε φωτογράφο, είναι η ματιά του και σίγουρα μαθαίνουμε πολλά για το χαρακτήρα του καθενός, μελετώντας το έργο του.

ʼρα ο χαρακτήρας και το ήθος του είναι αυτά που διαμορφώνουν αλλά και διαφοροποιούν την οπτική του.

Οι φωτογράφοι τότε και τώρα. Τι έχει αλλάξει στην εποχή μας κατά την άποψη σου;

Είναι πολύ ωραίο που όλο και περισσότερος κόσμος ασχολείται με τη φωτογραφία.

Οι σπουδές πάνω στην τέχνη τής φωτογραφίας και η εξειδίκευση σε διάφορους τομείς της, κάτι που ήταν σχεδόν ανέφικτο παλιότερα, αλλά και η εξέλιξη πάνω στον τομέα των μηχανών και της τεχνολογίας, μας επιτρέπει να βλέπουμε αξιόλογες δουλειές από πολλούς φωτογράφους.

Και μάλιστα αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι η πληθώρα κυριολεκτικά των φωτογραφιών που έχουμε τη δυνατότητα να δούμε.

Αυτό που νομίζω ξεχωρίζει τους παλιότερους φωτογράφους είναι ότι με ελάχιστα μέσα και ακόμη λιγότερες γνώσεις, μας έχουν χαρίσει πραγματικά μοναδικές φωτογραφίες.

Τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν σε όλα τα επίπεδα, από τη σωστή λήψη μέχρι την εκτύπωση, ανεβάζουν το βαθμό δυσκολίας και τα έργα τους αποτελούν ακόμη και για τη σημερινή γενιά των φωτογράφων πολύτιμη σπουδή.

Η πολιτεία θα έπρεπε να κάνει κάτι προκειμένου να τιμήσει το πολιτιστικό έργο και την κληρονομιά που άφησε πίσω του ο Τάκης Τλουπας;; 

Από την πολιτεία, πάντα περιμένεις να γίνει κάτι, αλλά αυτό γίνεται συνήθως μόνο από ιδιωτικούς φορείς που μπορεί στα πλαίσια των εργασιών τους, να ενδιαφέρονται για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Σίγουρα σε δύσκολες εποχές, ο πολιτισμός λειτουργεί σαν αντίβαρο, αλλά το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι σε πολιτειακό επίπεδο που να ασχολούνται και φυσικά να μπορούν να υλοποιήσουν ιδέες.

Μακάρι να με διαψεύσουν.

Τάκης Τλούπας με την κόρη του, Βάνια.

Το φωτογραφικό έργο του Τάκη Τλούπα

Με το φωτογραφικό του φακό αποθανάτισε το Θεσσαλικό κάμπο και τη ζωή σε αυτόν όπως κανένας άλλος φωτογράφος. Το φωτογραφικό έργο του Τάκη Τλούπα χαρακτηρίζεται από λυρισμό και τρυφερότητα. Αποτύπωνε την καθημερινότητα με ένα προσωπικό, ποιητικό ύφος. Χαρισματικός και αισθαντικός είχε τη μαγική ικανότητα να χειρίζεται το φως με τόσο ιδιαίτερο τρόπο, δίνοντας σε κάθε φωτογραφία μυστηριακή και ονειρική υπόσταση. Στις περισσότερες φωτογραφίες ο ουμανισμός του Τάκη Τλούπα είναι αποκαλυπτικός. Αγαπούσε τον άνθρωπο, τον μόχθο του, συν-αισθανόταν την αγωνία του και το αποτύπωνε με βαθιά ευαισθησία και ανησυχία σε ασπρόμαυρο φιλμ.

"Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές έβλεπα πράγματα που δεν έβλεπαν οι άλλοι και που ένιωθα πως θα χαθούν… Έτσι γεννήθηκε μέσα μου η αγωνία της απαθανάτισης. Η συνεχόμενη φθορά που παρατηρούσα γύρω μου αποτέλεσε επίσης την αιτία για να φωτογραφίσω τα έργα των ανθρώπων".