Το Αλάτι της Γης

-Κάθε μια από τις ιστορίες μου, είναι για την παγκοσμιοποίηση και την οικονομική απελευθέρωση: ένα δείγμα της ανθρώπινης κατάστασης στον πλανήτη σήμερα...

O Σεμπαστιάο Σαλγκάδο είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους φωτογράφους. Αφιέρωσε τη ζωή του στο να ταξιδεύει τον κόσμο και να φωτογραφίζει. Τον ενδιέφερε περισσότερο ο άνθρωπος γι' αυτό και η φωτογραφία του χαρακτηρίζεται ανθρωποκεντρική, μέσα όμως από μια ματιά η οποία επικεντρώθηκε περισσότερο γύρω από τον παγκόσμιο ανθρώπινο πόνο.

Ο Σαλγκάδο έγινε γνωστός τη δεκαέτια του '80, όταν κατέγραψε με το φακό του το φαινόμενο της πείνας στην Αφρική και τις επιπτώσεις που έχει στον άνθρωπο.

Από τότε αφοσιώθηκε στο να αποτυπώνει τον ανθρώπινο πόνο, τον πόλεμο και την οικολογική καταστροφή.

Η αποτύπωση αυτή, πολλές φορές έφτανε στην πιο ωμή μορφή της, κάνοντας το τελικό αποτέλεσμα στο έργο του Σαλκγάδο να δημιουργεί ανάμεικτες αντιδράσεις, από φανατικούς υποστηρικτές έως και πολέμιους.

Το μόνο βέβαιο είναι πως κατέγραψε σημαντικές ιστορικές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας και κατέδειξε τον ανθρώπινο πόνο πέρα από εθνικότητες και φυλετικές διακρίσεις.

Το «Το Αλάτι της Γης» κατά τον Σαλγκάδο, είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι που συναντούνται πέρα από τη διαφορετικότητά τους, συναντούνται σε κοινά σημεία στην πραγματική τους υπόσταση.

"Το Αλάτι της Γης" ονομάστηκε το ντοκιμαντέρ, το οποίο, ουσιαστικά,αποτελεί μια καταγραφή, κυρίως, πάνω στο έργο του. Ωστόσο, γίνεται εκτενής αναφορά και στο πώς οδηγήθηκε στο μονοπάτι της φωτογραφίας. Το ντοκυμαντέρ υπογράφει σκηνοθετικά ο γνωστός σκηνοθέτης Βιμ Βέντερς, ο οποίος έχει ασχοληθεί, επίσης, με τη φωτογραφία και φαίνεται ως ο πλέον κατάλληλος για να αναλάβει αυτό το έργο. Μαζί του, ως συν-σκηνοθέτης, είναι ο γιος του Σαλγκάδο, ο Τζουλιάνο Σαλγκάδο, ο οποίος στη σκια του Βέντερς,στέκεται ένα βήμα πίσω από το τεράστιο όνομα του Βέντερς, παρόλα αυτά είναι φανερό ότι ο ρόλος του είναι πιο ενεργός στο συνολικό εγχείρημα από ότι αρχικά αναφέρεται.

Το ντοκιμαντέρ μας καταδεικνύει σε πρώτο πλάνο, το ταξίδι του Σαλγκάδο σε όλες τις ηπείρους και την καταγραφή μέσω του φακού του, τον πόνο ο οποίος προέρχεται από όλων των ειδών των καταστροφών είτε είναι λιμοί, πόλεμοι, πρόσφυγες μέχρι τον πόνο που προκαλείται από τις οικολογικές καταστροφές που υπαίτιος είναι ο ίδιος ο άνθρωπος.

Ο Βιμ Βέντερς τεχνιοτρόπως τοποθετεί τον ίδιο τον δημιουργό σε ένα σκοτεινό δωμάτιο-θάλαμο και τον φέρει αντιμέτωπο απέναντι στο έργο του, ακόμα περισσότερο στον ίδιο του τον εαυτό. Αναγκάζοντάς τον να σχολιάσει και να ανακαλέσει στιγμές μέσα από κάθε μια από τις φωτογραφίες που περνάνε μπροστά του. Μέσα σε ένα άκρως φορτισμένο κλίμα, μαθαίνουμε πώς βίωσε ο ίδιος τις λήψεις του και πώς τον επηρέασαν και τον άλλαξαν σαν άνθρωπο. Το τελικό αποτέλεσμα από το στήσιμο του συγκεκριμένου σκηνικού και τρόπου παρουσίασης είναι πετυχημένο αλλά έτσι ίσως και να μανιπιουλάρετε το συναίσθημα του θεατή και να τον εξαναγκάζει στο να γίνεται φιλικά προσκείμενος ως προς τον καλλιτλέχνη.

Όπως προανάφεραμε το έργο του Σαλγκάδο, όπως και ο ίδιος, είναι καταδικασμένα να τίθενται πάντα προς αμφισβήτηση.

Έκτος από τις ιστορίες που μαθαίνουμε πίσω από τις λήψεις του, γινόμαστε γνώστες και της επίπτωσης που είχε στην οικογενειακή του ζωή, η μακροχρόνια απουσία του λόγω των ταξιδιών του. Γι΄ αυτό και οι εμπειρίες που μοιράζεται ο θεατής είναι, κυρίως, μέσα από την οπτική του γιού του Τζουλιάνο, ο οποίος κατανοεί και θαυμάζει το έργο τού πατέρα του.

Πέρα από την επίπτωση που είχε το επάγγελμα τού Σαλγκάντο στο οικογενειακό του περιβάλλον, είχε επίπτωση και στη ψυχολογία τού δημιουργού φωτογράφου όπως ο ίδιος αναφέρει,κάνοντάς τον να χάσει την πίστη του για την ανθρωπότητα και να στραφεί προς το μεγαλείο της φύσης. Έτσι αφιέρωσε την πρόσφατη δουλεία του με τίτλο «Genesis», στην εξερεύνηση παρθένων εδαφών, ζώων και τοπίων που κόβουν την ανάσα, και τιμούν την ομορφιά του πλανήτη μας.

Σίγουρα ένα έργο με ιδιαίτερο φωτογραφικό ενδιαφέρον που έως και οι πολέμιοι του χαρακτηρίζουν ως πιο «τίμιο»

Το συνολικό έργο του Σαλγκάδο, ήταν άμεσα συνδεδεμένο με την εποχή του.

Τη δεκαετία του '80 με σκληρές εικόνες αποτύπωσε και έκανε γνωστό το φαινόμενο της πείνας σε όλο τον κόσμο, σε μια εποχή που τα μέσα πληροφόρησης ήταν περιορισμένα.

Είναι φυσικό να αναρωτιόμαστε αν θα είχε την ίδια επίπτωση και αναγνώριση το έργο του στη σημερινή εποχή τής υπερπληροφόρησης και υπερέκθεσης του πόνου, στο μέγιστο βαθμό που έχει οδήσει τον θεατή σε μία τέτοιου είδους εξοικείωσης που αγγίζει τα όρια της αναισθησίας.

Περισσότερο από ποτέ άλλοτε, τη σημερινή εποχή, το έργο του Σαλγκάδο βρίσκει συνεχιστές, μέσα από τη φωτογραφική καταγραφή του μεταναστευτικού.

Ο ανθρώπινος πόνος φιγουράρει στα πρωτοσέλιδα μεγάλως εφημερίδων και περιοδικών όπως και στο διαδίκτυο με σκληρές εικόνες να τον συνοδεύουν, δημιουργώντας πάλι ερωτήματα αμφισβήτησης για τις προθέσεις όλων αυτών των δημιουργών.