Η ανάγκη για θέατρο και φωτογραφία, δημιούργησε μια εξαίρετη συνάντηση δύο τεχνών, την "Θεατρική Φωτογραφία". Το θέατρο υπάρχει επειδή υφίσταται το κοινό που το παρακολουθεί και ο τόπος όπου παραστάται. Η φωτογραφία από την άλλη γεννήθηκε επειδή υπάρχει το φως. 

Η παγκόσμια ιστορία του θεάτρου βρίσκει τις ρίζες της στην αρχαία ελληνική ιστορία, σε αντίθεση με την φωτογραφία που η έναρξη της συμβαίνει μόλις στις αρχές του 19ου αιώνα. Το εντυπωσιακό είναι ότι  η θεατρική φωτογραφία δημιουργείται ως αυτόνομο είδος φωτογράφισης στο τέλος της δεκαετίας του 1860, δηλαδή, λίγα χρόνια μετά  από την γέννηση της φωτογραφίας. Αν λοιπόν αναλογιστούμε πως καταφέρνει με την είσοδο της να πάρει τα ηνία που κατείχε μέχρι τότε εξ' ολοκλήρου η ζωγραφική (ως καταγραφέας της πραγματικότητας), μπορούμε να κατανοήσουμε και την ταχύτητα εξάπλωσής της στο θεατρικό σκηνικό.

Έτσι συναντάμε γύρω στο 1839 πολλές φωτογραφίες, όχι μόνο από ερασιτεχνικές αλλά και από επαγγελματικές θεατρικές παραγωγές  που περιλαμβάνουν σκηνές από θεατρικές παραστάσεις, πορτραίτα ηθοποιών καθώς και τους χώρους όπου διαδραματίζονται οι σκηνές. 

3 heatriki Fwtografia iFocus

Από τη συλλογή:  The Folger Perfomance history

Βέβαια χρειάζεται να τονίσουμε πως πολλά από τα πορτραίτα των ηθοποιών που συνεργάζονταν με μεγάλα θέατρα, δημιουργήθηκαν σε φωτογραφικά στούντιο στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Έτσι συναντούσαμε πολύ συχνά το εξής φαινόμενο: οι καλλιτέχνες να απευθύνονται σε εξειδικευμένους φωτογράφους θεάτρων για την προσωπική τους φωτογράφισή. Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν ο Ρώσος φωτογράφος AF Eykhenvald, αρκετά δημοφιλής σε καλλιτέχνες του θεάτρου "Bolshoi", στον οποίο οφείλουμε, την εξαιρετική συλλογή πορτραίτων στην δεκαετία του 1870 και του 1880. 

Σε κάποια άλλα θέατρα, όπως στο θέατρο τέχνης της Μόσχας, υιοθετήθηκε κατευθείαν ο πιο γνωστός μέχρι σήμερα τρόπος φωτογράφισης. Επικεφαλής φωτογράφοι, ο KS Stanislavski και ο VI Nemirovich-Danchenko, πραγματοποιούσαν τις λήψεις κατά την διάρκεια της πρόβας, των πορτραίτων εντός θεατρικής σκηνής, καθώς και προγραμματισμένες παρασκηνιακές λήψεις μετά την λήξη των προβών. Στο θέατρο "Bolshoi" ήταν ο Sergey Prokudin-Gorsky που εισήγαγε τον αντίστοιχο τρόπο φωτογραφικών λήψεων.

Να σημειώσουμε πως κατά μεγάλες περιόδους έχουν πραγματοποιηθεί ιδιωτικές και δημόσιες πρωτουβουλίες ώστε να συγκεντρωθούν συλλογές εικόνων από αρχεία θεάτρων-φωτογράφων. Ειδικότερα, το  μεγαλύτερο τμήμα συλλογής, χρονολογείται  από το 1860 εώς το 1910. Οι πιο διάσημες συλλογές είναι : Gilsey, Gone, Tefft, και Wendell

Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε πως λόγω της ύπαρξης χαμηλού φωτισμού στις παραστάσεις, συχνά είχε χρησιμοποιηθεί κατά την λήψη, λαμπτήρας μαγνησίου (φλας). Η συγκεκριμένη λήψη  ονομάστηκε "στιγμιαία", όμως στην πραγματικότητα κρατούσε  κάποια δευτερόλεπτα και οι φωτογράφοι ζητούσαν από τους ηθοποίους να μείνουν ακίνητοι, έχοντας ως αποτέλεσμα να χάνεται ένα μέρος της φυσικής έκφρασης. Βέβαια με την πρόοδο της τεχνολογίας ο χρόνος που απαιτείται για τη φωτογράφηση μειώθηκε, γεγονός που βελτίωσε σημαντικά την ποιότητα των φωτογραφιών. 

2 Theatriki Fwtografia iFocusjpg

Από τη θεατρική παράσταση: "Mother courage" του θεατρικού συγγραφέα Bertlot Brecht, φωτογραφία Roger Pic

Στα τέλη του 19ου αιώνα με αρχές του 20ου αιώνα, πολλές θεατρικές παραγωγές αναγνώρισαν την πολύτιμη συμβολή της φωτογραφίας στον χώρο του θεάτρου. Οι λόγοι ποικίλουν. 

Αρχικά η φωτογραφία δημιούργησε ντοκουμέντα από το έργο των σκηνοθετών που μέχρι τώρα δεν μπορούσαν να καταγραφούν με τόση λεπτομέρεια. Πλέον, το θεατρικό έργο είχε μνήμη σε ρεαλιστική εικόνα. 

Αρκετές φορές, οι φωτογραφίες χρησιμοποιήθηκαν ως ένας βοηθητικός καθρέπτης πριν την πρεμιέρα. Με βάση αυτές, μπορούσαν πλέον να  αξιολογήσουν το μακιγιάζ, τα κοστούμια, την κίνηση των υποκριτών, την έκφραση τους.

Σήμερα, στον 21ο αιώνα, οι δύο τέχνες εξακολουθούν να συνυπάρχουν επί σκηνής με τον ίδιο ζήλο για έκφραση. Χρειάζεται, φυσικά, να επισημάνουμε πως πρόκειται για δύο διαφορετικές τέχνες που χρησιμοποιούν αλλότροπα μέσα επικοινωνίας και τεχνικές. Όμως, σίγουρα τις συνδέει η χωροχρονική τους συνάντηση που  διεκδικεί ελευθερία έκφρασης και ένα κομμάτι μνήμης στην συμπαντική ιστορία. 

Φωτoγραφία εξωφύλλου: Dion Boucicault, σε φωτογραφία τραβηγμένη μεταξύ 1860-1865. Φωτογραφία: Mathew Brady από τη Harvard Theatre Συλλογή

Πρόσφατα Άρθρα

Εκθέσεις Φωτογραφίας (29 Σεπ 2023)

Το Κατάλυμα της Γαλλίας, σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, θα φιλοξενήσει την έκθεση φωτογραφίας με προβολή αφηγήσεων και τίτλο «Προσωπογραφίες του Αιγαίου» των Κωνσταντίνου και...

Παρουσιάσεις και Συνεντεύξεις (28 Σεπ 2023)

«Είναι συγκλονιστικό να βλέπεις να μιλάνε μέσα από την ψυχή τους, εκφραζόμενοι μέσα από μια φωτογραφία, κάθε φορά κοιτάγαμε μία φωτογραφία αλλά διαβάζαμε την ψυχή της κάθε κοπέλας που μίλαγε»,...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (25 Σεπ 2023)

To 1927 Art Space υποδέχεται αυτό το φθινόπωρο τον φωτογράφο Πολύβιο Ανεμογιάννη και παρουσιάζει την έκθεση φωτογραφίας Far East.   Πρόκειται για ένα οδοιπορικό στις λαϊκές γειτονιές...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (25 Σεπ 2023)

"Οι συμβολικοί «τόποι» που εξερευνά κανείς στη διαδικασία της απεξάρτησης, η αίσθηση της διαρκούς εγρήγορσης και της αναμονής «αυτού του ενός και μοναδικού πράγματος που θα επεκτείνει τη ζωή πέρα...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (22 Σεπ 2023)

Το BOOZE Κ.Ο.Τ.Ε.Σ. φιλοξενεί την ατομική έκθεση φωτογραφίας του Ηλία Κωνσταντακόπουλου elsewhere (ΑΛΛΟΥ) (σε κάποιον άλλον τόπο_προς κάποιον άλλον τόπο) από την Τετάρτη 4 Οκτωβρίου έως την Τετάρτη...

Agora (19 Σεπ 2023)

 Η νέα Polaroid I-2 συνδυάζει την παραδοσιακή αναλογική εμπειρία με τη σύγχρονη τεχνολογία μίας φωτογραφικής μηχανής και δημιουργεί ένα νέο σημείο αναφοράς στη στιγμιαία...

News (19 Σεπ 2023)

Αν θέλετε να ρουφήξετε τη φωτογραφία στο έπακρο. Αν αναζητάτε την ουσία. Αν είσαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσετε τις γνώσεις και τον εαυτό σας. Αν θέλετε να βιώσετε τη γέννηση της ιδέας που γεννά το...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (18 Σεπ 2023)

Η γκαλερί "Χρύσα" στην Κατερίνη υποδέχεται τον εικαστικό, καλλιτεχνικό φωτογράφο Παναγιώτη Φτάρα. Συνδιοργανωτές είναι ο Οργανισμός Πολιτισμού Ο.Π.Π.Α.Π. και οι Εκδόσεις Οξύνοια. Εγκαινιάζει...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (18 Σεπ 2023)

Κάθε μορφή τέχνης διαμορφώνει έναν διάλογο μεταξύ δημιουργού και αποδέκτη συνειδητά, αλλά και ασυνείδητα. Είναι μια εξιστόρηση με μια άλλη γλώσσα, με ένα άλλο μέσο που απελευθερώνει μια διαφορετική...

News (14 Σεπ 2023)

Μια συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με τον Οργανισμό ΝΕΟΝ Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ Επιμέλεια προγράμματος | Γιώργος Κουμεντάκης (Καλλιτεχνικός Διευθυντής ΕΛΣ)...

News (14 Σεπ 2023)

Τα Great Photo Awards με χαρά ανακοινώνουν το μεγάλο νικητή, τους νικητές επιμέρους κατηγοριών και τους επιλαχόντες με αναρτήσεις, του διεθνούς φωτογραφικού διαγωνισμού με θέμα “Black & White...

News (14 Σεπ 2023)

Το φθινόπωρο έφτασε και φέρνει μαζί του τα βραβευμένα και πολυαγαπημένα εργαστήρια θεραπευτικής φωτογραφίας του Eyes of Light. Δύο εργαστήρια, ένα δια ζώσης για άτομα από Αθήνα και ένα διαδικτυακό...