Η ανάγκη για θέατρο και φωτογραφία, δημιούργησε μια εξαίρετη συνάντηση δύο τεχνών, την "Θεατρική Φωτογραφία". Το θέατρο υπάρχει επειδή υφίσταται το κοινό που το παρακολουθεί και ο τόπος όπου παραστάται. Η φωτογραφία από την άλλη γεννήθηκε επειδή υπάρχει το φως. 

Η παγκόσμια ιστορία του θεάτρου βρίσκει τις ρίζες της στην αρχαία ελληνική ιστορία, σε αντίθεση με την φωτογραφία που η έναρξη της συμβαίνει μόλις στις αρχές του 19ου αιώνα. Το εντυπωσιακό είναι ότι  η θεατρική φωτογραφία δημιουργείται ως αυτόνομο είδος φωτογράφισης στο τέλος της δεκαετίας του 1860, δηλαδή, λίγα χρόνια μετά  από την γέννηση της φωτογραφίας. Αν λοιπόν αναλογιστούμε πως καταφέρνει με την είσοδο της να πάρει τα ηνία που κατείχε μέχρι τότε εξ' ολοκλήρου η ζωγραφική (ως καταγραφέας της πραγματικότητας), μπορούμε να κατανοήσουμε και την ταχύτητα εξάπλωσής της στο θεατρικό σκηνικό.

Έτσι συναντάμε γύρω στο 1839 πολλές φωτογραφίες, όχι μόνο από ερασιτεχνικές αλλά και από επαγγελματικές θεατρικές παραγωγές  που περιλαμβάνουν σκηνές από θεατρικές παραστάσεις, πορτραίτα ηθοποιών καθώς και τους χώρους όπου διαδραματίζονται οι σκηνές. 

3 heatriki Fwtografia iFocus

Από τη συλλογή:  The Folger Perfomance history

Βέβαια χρειάζεται να τονίσουμε πως πολλά από τα πορτραίτα των ηθοποιών που συνεργάζονταν με μεγάλα θέατρα, δημιουργήθηκαν σε φωτογραφικά στούντιο στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Έτσι συναντούσαμε πολύ συχνά το εξής φαινόμενο: οι καλλιτέχνες να απευθύνονται σε εξειδικευμένους φωτογράφους θεάτρων για την προσωπική τους φωτογράφισή. Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν ο Ρώσος φωτογράφος AF Eykhenvald, αρκετά δημοφιλής σε καλλιτέχνες του θεάτρου "Bolshoi", στον οποίο οφείλουμε, την εξαιρετική συλλογή πορτραίτων στην δεκαετία του 1870 και του 1880. 

Σε κάποια άλλα θέατρα, όπως στο θέατρο τέχνης της Μόσχας, υιοθετήθηκε κατευθείαν ο πιο γνωστός μέχρι σήμερα τρόπος φωτογράφισης. Επικεφαλής φωτογράφοι, ο KS Stanislavski και ο VI Nemirovich-Danchenko, πραγματοποιούσαν τις λήψεις κατά την διάρκεια της πρόβας, των πορτραίτων εντός θεατρικής σκηνής, καθώς και προγραμματισμένες παρασκηνιακές λήψεις μετά την λήξη των προβών. Στο θέατρο "Bolshoi" ήταν ο Sergey Prokudin-Gorsky που εισήγαγε τον αντίστοιχο τρόπο φωτογραφικών λήψεων.

Να σημειώσουμε πως κατά μεγάλες περιόδους έχουν πραγματοποιηθεί ιδιωτικές και δημόσιες πρωτουβουλίες ώστε να συγκεντρωθούν συλλογές εικόνων από αρχεία θεάτρων-φωτογράφων. Ειδικότερα, το  μεγαλύτερο τμήμα συλλογής, χρονολογείται  από το 1860 εώς το 1910. Οι πιο διάσημες συλλογές είναι : Gilsey, Gone, Tefft, και Wendell

Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε πως λόγω της ύπαρξης χαμηλού φωτισμού στις παραστάσεις, συχνά είχε χρησιμοποιηθεί κατά την λήψη, λαμπτήρας μαγνησίου (φλας). Η συγκεκριμένη λήψη  ονομάστηκε "στιγμιαία", όμως στην πραγματικότητα κρατούσε  κάποια δευτερόλεπτα και οι φωτογράφοι ζητούσαν από τους ηθοποίους να μείνουν ακίνητοι, έχοντας ως αποτέλεσμα να χάνεται ένα μέρος της φυσικής έκφρασης. Βέβαια με την πρόοδο της τεχνολογίας ο χρόνος που απαιτείται για τη φωτογράφηση μειώθηκε, γεγονός που βελτίωσε σημαντικά την ποιότητα των φωτογραφιών. 

2 Theatriki Fwtografia iFocusjpg

Από τη θεατρική παράσταση: "Mother courage" του θεατρικού συγγραφέα Bertlot Brecht, φωτογραφία Roger Pic

Στα τέλη του 19ου αιώνα με αρχές του 20ου αιώνα, πολλές θεατρικές παραγωγές αναγνώρισαν την πολύτιμη συμβολή της φωτογραφίας στον χώρο του θεάτρου. Οι λόγοι ποικίλουν. 

Αρχικά η φωτογραφία δημιούργησε ντοκουμέντα από το έργο των σκηνοθετών που μέχρι τώρα δεν μπορούσαν να καταγραφούν με τόση λεπτομέρεια. Πλέον, το θεατρικό έργο είχε μνήμη σε ρεαλιστική εικόνα. 

Αρκετές φορές, οι φωτογραφίες χρησιμοποιήθηκαν ως ένας βοηθητικός καθρέπτης πριν την πρεμιέρα. Με βάση αυτές, μπορούσαν πλέον να  αξιολογήσουν το μακιγιάζ, τα κοστούμια, την κίνηση των υποκριτών, την έκφραση τους.

Σήμερα, στον 21ο αιώνα, οι δύο τέχνες εξακολουθούν να συνυπάρχουν επί σκηνής με τον ίδιο ζήλο για έκφραση. Χρειάζεται, φυσικά, να επισημάνουμε πως πρόκειται για δύο διαφορετικές τέχνες που χρησιμοποιούν αλλότροπα μέσα επικοινωνίας και τεχνικές. Όμως, σίγουρα τις συνδέει η χωροχρονική τους συνάντηση που  διεκδικεί ελευθερία έκφρασης και ένα κομμάτι μνήμης στην συμπαντική ιστορία. 

Φωτoγραφία εξωφύλλου: Dion Boucicault, σε φωτογραφία τραβηγμένη μεταξύ 1860-1865. Φωτογραφία: Mathew Brady από τη Harvard Theatre Συλλογή

Πρόσφατα Άρθρα

Εκθέσεις Φωτογραφίας (22 Μάι 2025)

Έκθεση φωτογραφίας «Στην αγκαλιά της φύσης» της Φωτογραφικής ομάδας Κατερίνης στα πλαίσια του 1ου Φεστιβάλ Εθελοντισμού "ΑγκαλιάΖΩ" στο Αιγίνιο Πιερίας  Η Φωτογραφική Ομάδα Κατερίνης με χαρά...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (21 Μάι 2025)

Το Εργαστήρι Αναλογικής Φωτογραφίας του Τμήματος Πολιτισμού του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας – Νέας Χαλκηδόνας διοργανώνουν Έκθεση Φωτογραφίας με τίτλο:…πέρα από το μπλε Φωτό Αλεξοπούλου...

Cinema (20 Μάι 2025)

Ο Ελληνογαλλικός Σύλλογος Ιωαννίνων, συνεχίζει την πετυχημένη δράση του στο χώρο του Photometria Photography Center. Την Παρασκευή 23 Μαϊου στις 21:00, θα προβληθεί η ταινία με τίτλο «Le Pires»...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (20 Μάι 2025)

«Από τα σπήλαια της προϊστορίας έως τις τοπιογραφικές αποτυπώσεις των ρομαντικών, το τοπίο υπήρξε διαχρονικά καθρέφτης της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο. Άλλοτε τόπος ασφάλειας, άλλοτε πεδίο...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (16 Μάι 2025)

Το T.A.F. / the art foundation σε συνεργασία µε το το Δίκτυο Hocus Photus παρουσιάζουν την οµαδική έκθεση “SYNCHRON-e-CITIES”, η οποία εγκαινιάζεται στον εκθεσιακό χώρο...

News (13 Μάι 2025)

Η Φωτογραφική Λέσχη Λιβαδειάς, την Τετάρτη 14 Μάϊου 2025 και ώρα 20:30 έχει τη χαρά να φιλοξενεί στον χώρο της (Γεωργαντά 4 και Πρωτέως - Λιβαδειά) την Μαρία Παυλάκη η οποία θα παρουσιάσει το...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (13 Μάι 2025)

 Η Bleach Kollektiv επιμελείται και παρουσιάζει την ατομική έκθεση της Βάσως Χατζηγιαννάκη. Η σειρά έργων είναι εναλλακτικές τεχνικές σκοτεινού θαλάμου που ενώ μοιάζουν να έχουν βγει από το...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (03 Μάι 2025)

To Λόφος Art Project και οι εκδόσεις Τόπος σας προσκαλούν στα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας του Ηλία Μπουργιώτη. Οι φωτογραφίες περιλαμβάνονται στο ομώνυμο λεύκωμα που...

News (02 Μάι 2025)

Το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού και ο ATOPOS cvc x Γραφείο των Υδάτινων Κοινών παρουσιάζουν την εικαστική έκθεση "Υπερίδρωση: Ιδρώνοντας μαζί", η οποία εγκαινιάζεται το Σάββατο 3 Μαΐου 2025...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (30 Απρ 2025)

H Φωτογραφική Λέσχη Λιβαδειάς εκφράζει χρόνια τώρα την ανάγκη των μελών της να χαρούν με κάθε δημιουργικό μέσο την τέχνη της φωτογραφίας.
Μία τέχνη που ξεπερνά ίσως το καθημερινό μας θέαμα και...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (29 Απρ 2025)

Έκθεση φωτογραφίας της Δάφνης Γεωργιάδη με τίτλο «Υδάτινοι Καθρέφτες» φιλοξενεί από τις 7 Μαΐου η γκαλερί Α+ Multipurpose Event Space, στη Χρυσαλινιώτισσα Στην 3η της ατομική έκθεση φωτογραφίας η...

Εκθέσεις Φωτογραφίας (29 Απρ 2025)

Το Photometria Photography Center παρουσιάζει το Σάββατο 3 Μαΐου 2025 την ατομική έκθεση του Γιώργου Βογιατζάκη με τίτλο «RESIDENTS». Θα ακολουθήσει παρουσίαση του ομότιτλου φωτογραφικού βιβλίου,...