Ο Πάμπλο Πικάσο αναφέρει ότι  η τέχνη ξεσκονίζει από την ψυχή μας τη σκόνη της καθημερινότητας. Και πραγματικά, δεν είναι λίγες οι φορές που οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε τις διάφορες μορφές τέχνης στη προσπάθειά μας να αυτοϊαθούμε, να ανακουφιστούμε  από το ψυχικό πόνο ή να εκφράσουμε έμμεσα την ανάγκη μας για βοήθεια. 

Όσον αφορά στην χρήση της φωτογραφικής τέχνης ως εργαλείο προσωπικής ανάπτυξηςκαι θεραπείας , στην διεθνή βιβλιογραφία παρατηρείται  διαχωρισμός των όρων Φωτοθεραπεία (Phototherapy) και   Θεραπευτική Φωτογραφία (TherapeuticPhotography)*. 

Αν και πρόκειται για διαφορετικές προσεγγίσεις, ο στόχος είναι κοινός˙ να οπτικοποιούν τα συναισθήματα και τα κάνουν ορατά, αφού από τη φύση τους είναι αόρατα. Αυτό δεν σημαίνει ότι η μια είναι καλύτερη, πιο αξιόπιστη ή πιο  «σωστή»  από την άλλη. Δεν αλληλοαποκλείονται και όταν υπάρχει λόγος συνδυάζονται. 

Η Weiser, παρομοιάζει τις δυο προσεγγίσεις ως τα δύο άκρα του ίδιου νήματος, πάνω στο οποίο μπορεί να τοποθετηθεί κάθε τεχνική η οποία χρησιμοποιεί τη φωτογραφία ως μέσο.  

Ο Krauss στην προσπάθεια του να ορίσει την έννοια της Φωτοθεραπείας αναφέρθηκε τόσο στην διαδικασία λήψης της φωτογραφίας όσο και στην παρατήρησή της, δίνοντας έμφαση στα συναισθήματα του ενδιαφερόμενου. Όρισε λοιπόν  την Φωτοθεραπεία ως τη «συστηματική εφαρμογή των φωτογραφικών εικόνων ή / και τη φωτογραφική διαδικασία, προκειμένου να δημιουργηθεί θετική αλλαγή στις σκέψεις, στα συναισθήματα και στις συμπεριφορές του ενδιαφερόμενου». Σε καμία περίπτωση η διαδικασία δεν περιλαμβάνει στους στόχους της την δημιουργία έργων τέχνης. Άλλωστε όπως και η  φωτογράφος Anne Geddes  επισημαίνει «το συναισθηματικό περιεχόμενο είναι το πιο σημαντικό στοιχείο μιας εικόνας, άσχετα με τη φωτογραφική τέχνη».  

Πρόκειται για μια μορφή Θεραπείας μέσω τέχνης (ArtTherapy) στην οποίαη φωτογραφία χρησιμοποιείται ως μέσο κατά τη διάρκεια της  συμβουλευτικής ή θεραπευτικής διαδικασίας, εντός ενός πλαισίου, όπου υπάρχει ένας εκπαιδευμένος ειδικός  που βοηθά τον  συμβουλευόμενο,  την ομάδα των συμβουλευόμενων ή την οικογένεια να επιλύσουν τα προβλήματά τους.

Κατά την εφαρμογή της Φωτοθεραπείας δεν εξετάζεται μονάχα η επιφανειακή ανάγνωση των φωτογραφικών στιγμιότυπων. Αντιθέτως, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην δυνατότητα του ενδιαφερόμενου να παράγει νοήματα που προκύπτουν από την ασυνείδητη ανάδυση αναμνήσεων, παρορμήσεων, επιθυμιών και σκέψεων που για γνωστούς ή λιγότερο γνωστούς  λόγους, έχουν απωθηθεί. 

Γίνεται μια «εξερεύνηση του ασυνείδητου» του τι ακριβώς συμβαίνει πίσω από την εικόνα.Υπενθυμίζει στους ανθρώπους ότι μπορούν να παίρνουν χρόνο ώστε να σκεφτούν τον τρόπο,  δηλαδή το «πώς», οι φωτογραφίες επικοινωνούν ασυνείδητα το μη λεκτικό τους νόημα.Τα συναισθήματα, οι αναμνήσεις, οι σκέψεις και οι πληροφορίες που ανασύρονται μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτης στην θεραπευτική σχέση. 

Η ανάλυση των απαντήσεων και η ανατροφοδότηση που θα δώσει ο ειδικός στον ενδιαφερόμενο σκοπό έχουν να οδηγήσουν τον τελευταίο σε εσωτερικές, επιθυμητές θεραπευτικές εξερευνήσεις ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό του και να προβεί στην προσωπική του ανάπτυξη. 

Ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να είναι σε θέση να κατανοήσει τη μεταφορική και συμβολική χρήση των φωτογραφιών. Να αντιληφθεί ότι κάθε φωτογραφία λειτουργεί ως εκλυτικός παράγοντας και δεν υπάρχει μόνο μια αλήθεια για κάθε φωτογραφία, αλλά πολλές αντιλήψεις σχετικά με τη ζωή του, που πιθανά να αναδύονται κάθε φορά. Έτσι «αποκτά εικόνα» της ζωής του, πράγμα που αξίζει πολύ περισσότερο από χίλιες λέξεις. 

Εξίσου σημαντικό είναι όχι μόνο να βιώσει ο ενδιαφερόμενος  συναισθηματικές εμπειρίες παρελθοντικών γεγονότων ανακαλώντας αναμνήσεις και συναισθήματα, αλλά και να αποκτήσει  επίγνωση του ρόλου που έχουν διαδραματίσει αυτά τα γεγονότα στη ζωή του και πώς ακόμα και στο τώρα συνεχίζουν και τον επηρεάζουν. 

Ταυτόχρονα στην άλλη άκρη του ίδιου νήματος  βρίσκεται η  Θεραπευτική Φωτογραφία. Πρόκειται για μια δραστηριότητα όπου η ίδια η δραστηριότητα της φωτογράφισης δύναται να λειτουργήσει «θεραπευτικά». Ο  ίδιος ο ενδιαφερόμενος προβαίνει στην αυτοδιερεύνησή του με σκοπό την προσωπική ενδοσκόπηση και αυτό έκφραση.  

Αυτό που προσφέρει η Θεραπευτική Φωτογραφία είναι να αφουγκραστεί κανείς τα συναισθήματα, τις ανάγκες του, είτε ικανοποιούνται είτε όχι,τις επιθυμίες του. Είναι η δική του ευκαιρία να στρέψει την ματιά του προς τα μέσα, να πραγματοποιήσει μια βουτιά στον εαυτό του!

Ωστόσο, η προσωπική πρόοδος δεν είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα με τη πρόοδο που πραγματοποιείται μέσω της επιστήμης της συμβουλευτικής ή της θεραπείας. 

Η Weiser περιγράφει τη φωτογραφία, είτε αυτή αποτελεί προϊόν της Φωτοθεραπείας είτε είναι αποτέλεσμα της διαδικασίας της Θεραπευτικής Φωτογραφίας, ως «πατημασιά του μυαλού», η οποία ναι μεν παρέχει τα οπτικά ντοκουμέντα τόπων, όπου οι άνθρωποι έχουν βρεθεί και που είχαν σημασία, αλλά επιπλέον μας δίνει έμμεσα και πληροφορίες για  το που κατευθύνονται.  

Έτσι ο παροντικός και ο παρελθοντικός χρόνος γίνονται μαζί μέρος του μελλοντικού χρόνου, και ο μελλοντικός χρόνος περιέχει στιγμές του παρελθόντος.

* Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η απόδοση των όρων στα Ελληνικά προέρχεται από την μετάφραση των Αγγλικών όρων, όπως αυτοί χρησιμοποιούνται στην  περιορισμένη Ελληνική βιβλιογραφία. 

Προσωπικά εκφράζω μια κάπως διαφοροποιημένη άποψη, σημειώνοντας ότι τον όρο Phototherapy θα τον απέδιδα ως Φωτογραφική θεραπεία και όχι Φωτοθεραπεία, διότι στην Ελληνική γλώσσα η λέξη photo αποδίδεται ως φωτογραφία και όχι ως φως. Θα μπορούσε να αποδοθεί ως Φωτοθεραπεία αν ο αγγλικός όρος ήταν Lighttherapy. 

Τέλος, σημειώνω ότι από την επισταμένη μελέτη της διεθνούς βιβλιογραφίας προκύπτει ότι οι ορισμοί δεν είναι απόλυτοι, δεδομένου ότι χρησιμοποιούνται διαφορετικά στις χώρες όπου εφαρμόζονται οι τεχνικές.

 

Για την Θεραπευτική Φωτογραφία (TherapeuticPhotography) βλέπε εδώ: 

https://psicoart.unibo.it/article/viewFile/2067/1481

 https://doi.org/10.1080/08322473.2004.11432263

Για την Θεραπεία μέσω Τέχνης βλέπε εδώ: 

http://arttherapy.org/

Για τον Krauss βλέπε εδώ: 

http://www.spectrovisio.net/pdftiedostot/PhotoEuropeHandbook.pdf

Για την Weiser βλέπε εδώ:

https://phototherapytherapeuticphotography.files.wordpress.com/2014/10/weiser_2010_fusionvol2no3.pdf.

https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/08322473.2004.11432263

 http://www.phototherapy.com

Πρόσφατα Άρθρα

Book Reviews (26 Μάι 2023)

Έναν διάλογο φωτογραφίας και κειμενικού σχολιασμού συνιστά το νέο συνεργατικό τρόπον τινά βιβλίο του φωτογράφου Βασίλη Κολτούκη και του θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και διηγηματογράφου Γιώργου...

Exodus (26 Μάι 2023)

Μία έκθεση φωτογραφίας εγκαινιάζεται στις 9 Ιουνίου από τον Βασίλη Κωνσταντίνου στη γκαλερί Μελάνυθρος με θέμα τον Έρωτα και τον Θάνατο. Στο βιβλίο του «Πέρα από την αρχή της...

News (25 Μάι 2023)

Ίσως η πιο έντονη ανησυχία των περισσότερων φωτογράφων σήμερα έχει να κάνει με το «πώς» θα αναπτύξουν την προσωπική τους φωνή στη φωτογραφία. Πιστεύω ότι δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις. Με τη...

Exodus (25 Μάι 2023)

Η Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία Ηρακλείου διοργανώνει εκδήλωση με τίτλο : "Τα πρόσωπα του πολέμου μέσα από το αρχείο του Lidio Cipriani Κρήτη 1942" με ομιλητή τον ιστορικό -...

Agora (24 Μάι 2023)

Επωφεληθείτε από το “SUMMER CASHBACK” της ΝΙΚΟΝ με άμεση επιστροφή χρημάτων έως €900 ,για αγορά συγκεκριμένων μηχανών Mirrorless & D-SLR, φακών της σειράς Ζ & F-Mount, καθώς και...

Exodus (23 Μάι 2023)

Ο Φωτογραφικός Όμιλος Καβάλας διοργανώνει κάθε χρόνο από τον Οκτώβριο έως τον Μάιο ένα εισαγωγικό σεμινάριο καλλιτεχνικής Φωτογραφίας που απευθύνεται σε νέους φωτογράφους, με λίγη ή καθόλου...

Exodus (23 Μάι 2023)

 Στην Πετρούπολη, την ετήσια έκθεσή του θα πραγματοποιήσει το Τμήμα Φωτογραφίας του Δήμου, από τις 26 έως τις 31 Μαΐου, παρουσιάζοντας την αξιόλογη δουλειά των μαθητών του. Οι μαθητές του...

Exodus (23 Μάι 2023)

Την πρώτη της ατομική έκθεση με τίτλο «Do you love the color of the sky?» παρουσιάζει από την Παρασκευή 26 Μαΐου η Ζαρέμα Χαλίλοβα στο Κέντρο...

Book Reviews (23 Μάι 2023)

Η μοναδική στην χώρα, καταλογογράφηση που δημοσιεύεται εδώ, ελληνικών αλλά και ξενόγλωσσων εντύπων φωτογραφίας (εγκυκλοπαιδικά, εγχειρίδια, λευκώματα, δοκίμια, λογοτεχνικά κείμενα, κατάλογοι,...

Exodus (23 Μάι 2023)

Η Αγιορειτική Εστία σε συνεργασία με το τμήμα Τέχνης και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Princeton, παρουσιάζουν από κοινού και για πρώτη φορά στην Ελλάδα την έκθεση με ιστορικές φωτογραφίες από την...

News (22 Μάι 2023)

Tο νέο workshop θα πραγματοποιηθεί στον Εθνικό δρυμό Οίτης απο 16 έως 18 Ιουνίου 2022 σε συνεργασία με το Κακογιάννειο Αστεροσκοπείο Ύπατης. Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου θα έχουμε την ευκαιρία...

Exodus (22 Μάι 2023)

Το βιώνουμε έντονα στην εποχή μας: Η τέχνη έχοντας χάσει τη μεταφυσική της άλω γίνεται ή εξυπνακίστικη, ή μελαγχολικά διακοσμητική. Αφού δεν μπορεί να μιλήσει για τον κόσμο, να αναλάβει την ευθύνη...