Ο σκηνοθέτης Tarkovsky πέρασε μια περίοδο μαζί με την αγαπημένη του φωτογραφική μηχανή...μια Polaroid. Μέσα στη ματιά του, συναντάμε την ανησυχία του για θέματα όπως η μνήμη, η παιδικότητα και τα όνειρα....

Ο Tarkovsky είναι γνωστός για μια σειρά από κινηματογραφικά αριστουργήματα όπως το Solaris, The Mirror, Andrei Rublev, and Stalker. Η οπτική του ήταν μοναδική βασισμένη σε μακράς ροής λήψεις και αβίαστες σκηνές που εξερευνούσαν την ομορφιά μέσα από ένα ποιητικό και κυρίως μεταφορικό κινηματογραφικό λόγο.

Ποτέ μη προσπαθείς να μεταφέρεις την ιδέα που έχεις στο μυαλό σου στο κοινό. Είναι ανούσιο...Δείξε τους τη ζωή και το κοινό θα βρει τον τρόπο να βάλει τον εαυτό του μέσα εκεί.

Από νωρίς είχε αμφισβητήσει τις κατεστημένες θεωρίες γύρω από την τέχνη, και προσπαθούσε να εκφράσει το πως αντιλαμβάνεται αυτός την τέχνη και τους κανόνες της, μέσα από τις δικές του αρχές.

Παρόλο που δεν είναι ευρέως γνωστό, ο σκηνοθέτης Tarkovsky πέρασε μια περίοδο μαζί με την αγαπημένη του φωτογραφική μηχανή...μια Polaroid. Τα έργα που γύρισε ο διάσημος δημιουργός έτσι και αλλιώς, έμοιαζαν σαν μία σύνθεση από φωτογραφικές εικόνες, εναλλασσόμενες μέσα σε μια προσωπική ποιητική κινηματογραφική ροή.

Κατανοώ πως μια καλλιτεχνική εικόνα σημαίνει αποδέχομαι αισθητά το ωραίο, σε επίπεδο συγκινησιακό ή υπερ-συγκινησιακό

Οι φωτογραφίες που τράβηξε ο Tarkovsky, αποτυπώνοντας τη καθημερινότητα με ένα μυστήριο τρόπο, ήταν κυρίως στο σπίτι του στη Ρωσία, όπου φωτογράφιζε οικογένεια και φίλους αλλά και στην Ιταλία, όπου πέρασε τη πολιτική του εξορία. Πέρα από τις τεχνικές ατέλειες, οι φωτογραφίες αυτές με τις βαθιές σκιές και αναλαμπές από του φως του ηλίου, είναι μάρτυρες του προσωπικού ύφους και προσδίδουν την ιδιαίτερη οπτική ματιά του, η οποία είναι έκδηλη μέσα στις ταινίες του.

Νομίζω οι άνθρωποι έχουν την αίσθηση ότι όλα σε μια εικόνα πρέπει να είναι αυτομάτως κατανοητά. Κατά τη δική μου άποψη, τα γεγονότα της καθημερινής ζωής είναι πολύ πιο μυστήρια από αυτά που βλέπουμε στο σινεμά.

Ο Tarkovsky είχε αφομοιώσει μια άλλη μορφή γλώσσας και επικοινωνίας με το κοινό του. Με τα αισθήματα και τις εικόνες. Με αυτό τον τρόπο καταργούσε τους όποιους φραγμούς ξεπερνώντας τα περιθώρια της οθόνης ή μιας τυπωμένης φωτογραφίας.

Το 2006 κυκλοφόρησε το Instant Light: Tarkovsky Polaroids, ένα βιβλίο με συλλογή με όλες τις έγχρωμες φωτογραφίες που τράβηξε ο Tarkovsky από την περίοδο 1979 έως το 1984. Η μελαγχολική απεικόνιση των πραγμάτων όπως τα έβλεπε και φωτογράφιζε ο δημιουργός, μέσα από μια πιο ποιητική ατμόσφαιρα, έβγαζε μια αίσθηση αποχαιρετισμού σα να τα αντίκριζε για τελευταία φορά.

Η δουλεία του αποπνέει μια πνευματικότητα, μια γενικότερη αίσθηση συνεκτικότητας, μια έννοια ομορφιάς σε έναν ατελές κόσμο.

Η τέχνη απευθύνεται σε όλους, με την ελπίδα ό,τι θα αφήσει ίχνη, θα γίνει αισθητή, θα συνταράξει και θα γίνει αποδεκτή, θα κερδίσει ανθρώπους, όχι με αδιάσειστα λογικά επιχειρήματα, παρά με την πνευματική ενέργεια με την οποία φορτίζει ο καλλιτέχνης ένα έργο

Μέσα στη ματιά του σκηνοθέτη και φωτογράφου, συναντάμε την ανησυχία του για θέματα όπως η μνήμη, η παιδικότητα και τα όνειρα, μέσα από ένα αριστοτεχνικά χειρισμό του χρόνου και του ρυθμού, που θεωρούσε ότι ήταν και ο βασικός παράγοντας μια καλής κινηματογραφικής εικόνας.

Ο χρόνος είναι αναγκαίος για τον άνθρωπο, ο οποίος μόνο μέσω του χρόνου μπορεί να γίνει προσωπικότητα. Ο χρόνος είναι όρος για την ύπαρξη του «εγώ» μας.

Τον Tarkovsky τον απασχολούσε πολύ το «πέρασμα» του χρόνου και ουσιαστικά προσπαθούσε να κάνει ένα πράγμα...να τον σταματήσει! Έστω και για μια στιγμή, μέσω μιας φωτογραφίας από μία απλή Polaroid μηχανή.

*Τα αποσπάσματα είναι από το βιβλίο «Σμιλεύοντας τον χρόνο»

_____________________________________________________________

Κείμενο: Τόλης Χατζηγνατίου

The Soundtrack for writing this: Edward Artemiev - Meditation / Stalker Movie Soundtrack (1979)